1. Quá trình rụng trứng
1.1 Quá trình hình thành trứng
- Trứng mới được hình thành rất nhỏ, sau lớn dần, chín và rụng. Trong đó, một số tế bào quanh trứng cũng phân chia tích cực tạo thành bọc chứa nhiều chất dịch, có chức năng bảo vệ và nuôi dưỡng tế bào trứng. Tế bào trứng gồm có nhân, tương bào (cytoplasme) và một màng mỏng. Trứng chín có hình cầu, chứa nhân và bao quanh nó là những tế bào hạt. Sau khi trứng rụng, một số tế bào của nang trứng phát triển thành thể vàng có khả năng sản xuất hormone.
- Trứng chín là một tế bào bào sinh dục cái, chứa nhiều tế bào chất, tạo điều kiện cho hợp tử phát triển chứa bộ đơn bội nhiễm sắc thể của mẹ. Khi trứng chín nó rụng và lọt vào phần phễu của ống dẫn trứng rồi di chuyển xuống tử cung.
- Khi còn là bào thai, bé gái đã có sẵn hai buồng trứng, mỗi bên có từ 5 đến 10 triệu trứng, khi bé lọt lòng mẹ sinh ra thì có khoảng 2 triệu trứng trong người. Khi đến độ tuổi sinh sản của người phụ nữ thì chỉ có khoảng 400 - 500 trứng có khả năng chín, rụng và có thể thụ tinh với tinh trùng để tạo thành thai nhi.
- Buồng trứng là cơ quan hình quả hạnh nhân, tồn tại 2 bên cơ thể, nằm sâu trong khung chậu phụ nữ giúp hỗ trợ trứng trưởng thành hàng tháng và rụng trứng. Khi trứng tách khỏi buồng trứng, rơi vào vòi trứng và di chuyển vào tử cung thì quá trình rụng trứng xảy ra.
- Trứng ở cơ thể người phụ nữ có thể tồn tại trong vòng 12 -24 giờ sau khi rụng. Phụ nữ ở độ tuổi 20 có gấp đôi cơ hội mang thai dễ dàng hơn so với những chị em ở độ tuổi 30.
1.2 Quá trình rụng trứng ở phụ nữ
- Rụng trứng là hiện tượng một trứng trưởng thành trong buồng trứng được phóng ra và đẩy xuống ống dẫn trứng vào khoảng giữa của chu kỳ kinh nguyệt. Qúa trình rụng trứng là quá trình diễn ra hàng tháng ở phụ nữ từ khi trứng sinh ra lớn lên và trưởng thành đến khi trứng có thể rụng đi. Chu kỳ của trứng vào khoảng 90 ngày.
- Yếu tố quyết định cho quá trình rụng trứng đó là hormone. Bước vào chu kỳ rụng trứng, cơ thể sản sinh ra một loại hormone sinh dục đặc biệt, giúp kích thích trứng chín và rụng trong thời điểm thích hợp.
- Thời điểm rụng trứng xảy ra vào giữa chu kỳ kinh nguyệt, tức là khoảng ngày 14 của chu kỳ kinh với đa số phụ nữ, nhưng cũng có nhiều trường hợp ngoại lệ. Thời điểm rụng trứng chính xác phụ thuộc vào chu kỳ vòng kinh gần thời điểm đó nhất (tháng trước đó) chứ không nên căn cứ vào khoảng thời gian vòng kinh của nhiều tháng trước đó.
- Phụ nữ từ 13 - 14 tuổi đã bắt đầu rụng trứng và thông thường mỗi tháng nó rụng một trứng chín. Nồng độ estrogen trong cơ thể cao cũng làm gia tăng đột ngột hormone LH . Sự gia tăng này kích thích buồng trứng điều này làm nang trứng vỡ ra, trứng phóng đi và được cuốn vào ống dẫn trứng.
Có hai trường hợp xảy ra :
- Trứng khi được kết hợp với tinh trùng sẽ trở thành hợp tử, nếu hợp tử làm tổ trong tử cung sẽ phát triển thành thai nhi.
- Trứng không được thụ tinh sẽ theo máu kinh ra ngoài cơ thể. Đến kỳ kinh sau, buồng trứng sẽ lại rụng một trứng chín. Kích cỡ của trứng khoảng 0,2 mm, có thể coi là tế bào lớn nhất của cơ thể người.
Quá trình rụng trứng được phân chia thành 3 giai đoạn :
- Giai đoạn 1 : Khi đang trong chu kỳ kinh nguyệt, mặc dù trứng chưa thực sự chín và rụng để có thể thụ tinh với tinh trùng nhưng nếu có quan hệ tình dục, nữ giới vẫn có thể mang thai vì tinh trùng ở điều kiện thuận lợi có thể tồn tại được trong vòng 72h và đợi trứng rụng.
- Giai đoạn 2 : Đây là giai đoạn mà trứng đã chín và rụng. Vòi trứng sẽ đảm nhiệm nhiệm vụ hứng bắt trứng rụng và đợi tinh trùng để thụ thai. Vì thế, nếu quan hệ đúng vào chu kỳ rụng trứng, tỷ lệ mang thai của bạn là rất cao lớn hơn 90%.
- Giai đoạn 3 : Giai đoạn này được gọi là giai đoạn hoàng thể - giai đoạn sau của hiện tượng rụng trứng. Từ ngày thứ 20 của chu kỳ kinh nguyệt cho đến ngày đầu tiên của kỳ kinh tiếp theo. Thời điểm này do trứng mới rụng và đang trong quá trình phân hủy, chuẩn bị cho kỳ kinh nguyệt sắp tới, nên khả năng thụ thai sẽ không xảy ra.
1.3 Yếu tố tác động đến quá trình rụng trứng
Chu kỳ kinh nguyệt
Qúa trình rụng trứng phụ thuộc rất nhiều vào chu kỳ kinh nguyệt của mỗi người. Nhiều người gặp phải vấn đề rối loạn nội tiết tố, từ đó buồng trứng bị rối loạn phóng noãn, nhiều người thường bị tắc kinh hoặc kinh nguyệt không đều, tháng có, tháng không hoăc tháng ra nhiều, tháng ra ít, màu máu kinh thay đổi và có mùi hôi. Chính vì vậy bạn cần theo dõi chu kỳ kinh nguyệt của mình thường xuyên hơn.
Tình trạng sức khỏe
Khi cơ thể khỏe mạnh, việc rụng trứng hàng tháng sẽ diễn ra bình thường, còn nếu cơ thể bị ốm hay phải dùng thuốc kháng sinh thì trứng có thể rụng lâu hơn dự kiến.
Thói quen sinh hoạt
Khi bạn có thói quen sinh hoạt lành mạnh với nề nếp sinh hoạt, nghỉ ngơi khoa học thì chu kỳ kinh nguyệt và thời gian rụng trứng sẽ diễn ra bình thường, ổn định. Còn nếu bạn thường xuyên thức khuya, làm việc mệt mỏi, không có thời gian nghỉ ngơi… việc rụng trứng có thể bị đảo lộn. Thậm chí, nó có thể không rụng trứng trong những không thời gian cơ thể bạn quá mệt mỏi.
Chế độ ăn uống
Ăn uống khoa học tác động đến tất cả các cơ quan trong cơ thể, tuần hoàn của máu,… Chính vì vậy khi bạn ăn uống điều độ và khoa học thì cơ quan sinh dục hoạt động bình thường dẫn đến thời gian rụng trứng cũng đều đặn theo từng tháng, nếu trứng rụng bất thường gây khó khăn cho việc tính ngày thụ thai, tránh thai hay những kế hoạch trong cuộc sống của bạn.
Tập thể dục
Tập thể dục thể thao đều đặn và phù hợp với thể trạng của bạn, điều này thực sự có ích vì nó giúp các bộ phận mới có thể vận hành trơn chu hơn, tăng cường thể lực tốt cho các cơ quan sinh sản và tác động mạnh mẽ đến việc rụng trứng của bạn. Có 1 lưu ý cho các bạn là trong tháng đầu tiên mà bạn tập thể dục bạn có thể bị chậm chu kỳ đèn đỏ.
Cảm xúc khi "yêu"
Trứng có thể rụng đột ngột khi trong quan hệ các cặp vợ chồng đạt hứng thú tuyệt đỉnh, do sự co bóp của tử cung, của buồng trứng, làm cho áp lực ở ngoài nang gia tăng làm vỡ nang, giải phóng trứng.
Trạng thái tinh thần
Vì nội tiết tố chi phối toàn bộ quá trình chín và rụng của trứng nên việc tâm trạng của bạn thay đổi cũng là nguyên do của sự thay đổi các nội tiết tố. Khi bạn muốn trứng rụng đều đặn vào những ngày giữa chu kỳ, hãy cố gắng điều chỉnh tâm trạng tốt hơn, tích cực hơn và tránh những lo lắng buồn phiền không đáng quan tâm.
2. Dấu hiệu nhận biết ngày rụng trứng
Có nhiều phụ nữ không nhận biết được quá trình rung trứng đang diễn ra nên đôi khi làm ảnh hưởng đến sinh hoạt thường ngày của bạn. Để nhận biết ngày rụng trứng đang đến gần thì bạn có thể dựa vào những dấu hiệu rụng trứng dưới đây:
2.1 Nhận biết ngày rụng trứng xuất hiện
- Đau tức ngực : Hàm lượng Progesterone trong cơ thể sẽ tăng lên. Chính sự thay đổi này là lý do khiến ngực bạn đau nhức trong quá trình trứng rụng.
- Thân nhiệt tăng : Việc tăng hormone Progesterone cũng đóng vai trò quyết định làm nhiệt độ cơ thể tăng nhanh hơn bình thường
- Chất nhầy nhiều hơn : Thời điểm rụng trứng ngoài việc trở nên nhiều hơn thì màu sắc chất nhầy cũng thay đổi và chứa nhiều nước giống như lòng trắng trứng gà.
- Ham muốn tăng cao : Giáo sư Allen Wilcox cho biết có những yếu tố sinh học đặc biệt thúc đẩy ham muốn giao hợp của phụ nữ trong suốt 6 ngày dễ thụ thai nhất của một chu kỳ kinh nguyệt, đó là thời điểm rụng trứng.
- Đau bụng dưới : Nguyên nhân được chuẩn đoán là do các quả trứng vỡ trong các nang buồng trứng. Đau bụng cũng xảy ra khi trứng di chuyển trong ống dẫn trứng để đi đến tử cung.
- Đau đầu : Do sự thay đổi hormone của cơ thể, là một dấu hiệu cho biết bạn đang trong thời điểm “vàng” của chu kỳ kinh nguyệt.
2.2 Những cách làm giảm khó chịu ngày rụng trứng
- Tắm nước ấm hoặc uống nước trà hoa cúc, trà gừng mật ong để giảm các cơn đau nhức người.
- Mặc áo rộng hoặc chườm nóng/lạnh nếu căng tức vùng ngực.
- Ăn nhiều trái cây, rau quả và massage vùng bụng nếu bị chướng bụng, đầy hơi.
- Massage đầu nếu gặp tình trạng đau nửa đầu trong ngày rụng trứng.
- Bạn gái nên ngủ nhiều hơn 1 giờ so với ngày thường, cần ngủ đủ 7-8 giờ mỗi đêm.
- Uống đồ uống lợi tiểu hoặc tập yoga tích cực để thúc đẩy cơ thể bài tiết nhiều hơn.
- Khi thức dậy, bạn nên tập thể dục nhẹ nhàng giúp cơ thể thư giãn và tăng sản xuất endorphins.
- Bạn nên hạn chế dùng thực phẩm chế biến sẵn và chứa nhiều muối.
2.3 Không thấy biểu hiện rụng trứng thì có sao không?
Cơ địa của mỗi người phụ nữ đều khác nhau, nên những biểu hiện của ngày trứng rụng cũng khác nhau tùy theo mức độ nặng nhẹ, có thể thay đổi theo thời gian vì nó liên quan đến lượng hormone ở trong cơ thể mỗi người. Việc không thấy dấu hiệu rụng trứng có thể vì một số lý do sau:
- Nội tiết tố trong cơ thể ít : Estrogen kiểm soát sự phát triển của nội mạc tử cung trong giai đoạn đầu của kinh nguyệt. Khi nang trứng phát triển, nó sản xuất ra estrogen . Đối với một số người thiếu hụt nội tiết tố sẽ gần như không thấy những biểu hiện rụng trứng.
- Thoái quen ăn uống : Thói quen ăn uống không tốt ảnh hưởng đến sức khỏe nói chung, sức khỏe sinh sản nói riêng và có thể khiến quá trình rụng trứng đảo lộn hay không xuất hiện biểu hiện rụng trứng.
3. Kế hoạch có con dựa vào quá trình rụng trứng
3.1 Có thai theo ý muốn khi theo dõi quá trình rụng trứng
Xác định được ngày rụng trứng là rất quan trọng khi bạn muốn có con theo ý muốn. Nói về thời điểm thích hợp, thì khoảng 3-4 ngày trước và sau ngày thứ 14 của chu kỳ kinh nguyệt là thời điểm đáng chú ý nhất, trong đó, thời điểm dễ thụ thai nhất là trước và sau khi rụng trứng 1 ngày. Tuy nhiên, quan hệ trước 6 ngày rụng trứng, thì khả năng có thai vẫn rất cao. Ngoài ra việc thụ thai thành công còn dựa vào những yếu tố sau:
- Tần xuất yêu : Trong thời điểm trứng rụng, vợ chồng được khuyên nên làm “chuyện ấy” mỗi 2-3 ngày/lần trong suốt chu kỳ, để tăng cơ hội tinh trùng gặp trứng.
- Tinh trùng khỏe : Tinh trùng của người chồng phải bình thường và khỏe mạnh, vì yếu tố khỏe sẽ giúp tinh trùng di chuyển nhanh, đến gặp trứng nhanh hơn.
- Sức khỏe : Cả 2 vợ chồng đều có sức khỏe tốt, đặc biệt là người vợ không bị vấn đề ở cổ tử cung, buồng trứng, máu,... Đây chính là các điều kiện tốt, không cản trở mà ngược lại, giúp cho đường đi của tinh trùng gặp trứng diễn ra thật thuận lợi.
Những cặp vợ chồng chưa sẵn sàng cho việc có con thì nên lựa chọn thời điểm yêu an toàn để tránh thai hiệu quả.
Có hai thời điểm an toàn sau :
- An toàn tương đối : Là ngày bắt đầu có kinh nguyệt đến mốc thời điểm nguy hiểm. Ở thời điểm này trứng sắp rụng, trong khi tinh trùng của nam giới lại có thể sống trong cơ thể của người phụ nữ từ 2 - 3 ngày và nếu trứng rụng sớm thì việc thụ thai vẫn có thể xảy ra.
- An toàn gần như tuyệt đối : Là khoảng thời gian có thể quan hệ mà không xảy ra hiện tượng thụ thai. Thời gian này được tính từ ngày kết thúc thời điểm nguy hiểm cho đến ngày hành kinh tiếp theo, bắt đầu một chu kỳ mới. Thời điểm này do trứng mới rụng và đang trong quá trình phân hủy, chuẩn bị cho kỳ kinh nguyệt sắp tới, nên khả năng thụ thai sẽ không xảy ra.
Kế hoạch có con trai, con gái theo ý muốn :
- Sinh con trai : Quan hệ vào đúng ngày trứng rụng để tinh trùng Y có cơ hội gặp được trứng và tạo thành phôi thai mang nhiễm sắc thể XY (con trai). Nếu thụ thai trước thời điểm rụng trứng thì số lượng tinh trùng Y sẽ giảm đáng kể do bị chết dần theo thời gian.
- Sinh con gái : Quan hệ trước ngày rụng trứng khoảng 2 – 3 ngày. Thời điểm này tinh trùng mang nhiễm sắc thể Y đã chết hết chỉ còn tinh trùng mang nhiễm sắc thể X sẽ kết hợp với trứng tạo thành phôi thai mang nhiễm sắc thể XX ( con gái ).
3.2 Dấu hiệu có thai
Để nhận biết được việc thụ thai thành công sau khi quan hệ trong thời điểm xảy ra quá trình rụng trứng. Bạn có thể tham khảo những dấu hiệu có thai dưới đây để bạn dễ dàng nhận biết việc bạn đã mang thai rồi.
Ngực căng và đau
Sau khi trứng gặp tinh trùng thụ tinh thành công, sẽ có sự thay đổi đột ngột về nồng độ hormone trong cơ thể của người phụ nữ. Điều này làm cho ngực căng hơn và quầng vú trở nên tối màu.
Ra máu báo thai và dịch âm đạo thay đổi
Máu báo thai thông thường chỉ là những đốm máu đỏ tươi, phớt hồng hoặc nâu, số lượng rất ít và chỉ xuất hiện trong một thời gian ngắn. Lớp dịch âm đạo cũng thay đổi, trở nên đặc quánh hơn, cổ tử cung đóng khít để phục vụ cho phôi thai dễ bám vào thành âm đạo và phát triển. Chất dịch có màu trắng và đục như màu sữa sẽ xuất hiện từ khi phôi thai hình thành và kéo dài trong suốt thai kỳ.
Mệt mỏi
Tăng nồng độ hormone progesterone cao kiến tình trạng uể oải, thiếu sức sống cũng như thường xuyên có cảm giác mệt mỏi ngày càng nhiều ở phụ nữ.
Thay đổi thói quen ăn uống, ốm nghén và nhạy cảm với mùi
- Sự thay đổi về hormone trong cơ thể có thể khiến bạn cảm thấy đói, thèm ăn ở những tuần thai đầu tiên.
- Mùi gì cũng có thể làm bạn khó chịu vì nội tiết tố nữ Estrogen tăng lên làm mẹ bầu thính hơn dễ nhạy cảm với mùi.
- Thay đổi thói quen và khẩu vị trong ăn uống, bạn có thể thèm ăn những món mà trước đây bạn không thích, hoặc bạn đổi khẩu vị ăn uống,...
Chậm kinh
Khi mang thai thì hiện tượng kinh nguyệt xảy ra hàng tháng sẽ không còn xuất hiện nữa vì khi đó nội tiết trong cơ thể có sự thay đổi, niêm mạc ở tử cung không còn bong ra nữa mà để cho trứng đã thụ tinh làm tổ. Chậm kinh là một dấu hiệu có thai phổ biến nhất.
4. Cách xác định quá trình rụng trứng
Tính ngày rụng trứng là một kỹ năng hay phụ nữ cần biết để giúp cho kế hoạch có con diễn ra theo đúng kế hoạch. Có nhiều cách tính quá trình rụng trứng diễn ra khi nào nhưng nó chỉ chỉ mang tính tham khảo và có kết quả tương đối mà thôi.
4.1 Dựa vào chu kỳ kinh nguyệt
Bạn nên theo dõi chu kỳ kinh nguyệt nhiều tháng liên tiếp để nắm rõ và chuẩn xác nhất thời điểm hành kinh của mình. Chu kỳ kinh nguyệt bình thường là khoảng 28 ngày nhưng cũng khác nhau tuỳ người, có người sẽ dài hơn, có người thì ngắn hơn. Quan trọng là bạn phải để ý cả những thay đổi trong cơ thể báo hiệu trứng sắp rụng chứ đừng dựa đơn thuần vào lịch.
Công thức tính quá trình rụng rứng xuất hiện như sau :
Gọi Y là tổng số chu kỳ kinh, X là ngày trứng rụng và ta có công thức Y-14=X
- Với chu kỳ ngắn nhất : bạn trừ đi 18 ngày, kết quả tìm ra chính là ngày đầu tiên của khoảng thời gian bạn có khả năng thụ thai cao nhất.
- Với chu kỳ dài nhất : bạn trừ 11 ngày. Kết quả của phép tính chính là ngày cuối cùng trong khoảng thời gian thích hợp mà bạn có khả năng thụ thai cao.
- Với những chị em chu kỳ kinh không đều : Vẫn có thể sử dụng cách trên, nhưng sẽ vất vả trong quá trình tính số ngày rụng trứng theo từng tháng, vì khi đó có thể xảy sai sót, dẫn đến tính chính xác và hiệu quả không cao.
4.2 Sử dụng que thử rụng trứng
khi quá trình rụng trứng xảy ra thì nồng độ Luteinizing hormone trong nước tiểu tăng lên. Một lượng nhỏ LH luôn xuất hiện trong nước tiểu của phụ nữ nhưng nồng độ LH sẽ tăng từ 2 – 5 lần trước thời điểm rụng trứng khoảng 1 – 2 ngày. Sử dụng que thử rụng trứng là phương pháp hiệu quả nhất để xác định ngày rụng trứng.
Cách đo
Lấy nước tiểu vào buổi sáng, bắt đầu đo từ ngày thứ 10 của kì kinh nguyệt, mỗi ngày đo 1 lần. Chị em cần ghi chép lại màu hiển thị cho đến khi màu đậm dần lên báo hiệu thời gian rụng trứng sắp diễn ra.
Kết qủa
Que hiển thị 1 đường màu tím thì chưa xuất hiện quá trình rụng trứng.
Que xuất hiện 2 đường màu tím với màu sắc đậm nhạt khác nhau thì báo hiệu thời điểm trứng rụng sắp đến:
- Đường tím dưới màu nhạt hơn đường ở trên báo hiệu sắp rụng trứng.
- Đường tím dưới màu đậm bằng hoặc hơn ở trên thì trứng có thể rụng trong khoảng thời gian 1 – 2 ngày tới.
4.3 Kiểm tra dịch nhầy cổ tử cung
- Sau kỳ kinh nguyệt : Lượng dịch nhầy ở mức thấp nhất và đôi khi cảm thấy âm đạo rất khô ráo trong suốt thời gian này. Qua vài ngày, dịch nhầy cổ tử cung sẽ dần xuất hiện. Dịch có màu vàng, sẫm hay trắng và hơi dính khi chạm vào.
- Vào ngày sắp rụng trứng : Dịch nhầy sẽ gia tăng về lượng và độ ẩm. Màu sắc của dịch nhầy lúc này có thể có màu trắng kem.
- Trong giai đoạn rụng trứng : Lượng dịch nhầy sẽ ở mức cao nhất. Dịch tương tự như lòng trắng trứng. Khi dịch nhầy dạng này xuất hiện, bạn đang ở trong những ngày mà khả năng thụ thai là cao nhất.
- Sau khi rụng trứng : Lượng dịch nhầy sẽ giảm xuống và trở nên đặc hơn.
5. Hiểu rõ về quá trình rụng trứng
- Mỗi tháng, bạn chỉ có từ 1-3 cơ hội thụ thai và khả năng thụ thai dễ thành công nhất ở độ tuổi 20, còn bước sang độ tuổi 30-35 thì khả năng thụ thai thành công ở phụ nữ sẽ giảm đi rõ rệt và nhanh chóng.
- Quá trình trứng đã được thụ tinh thành công sẽ cấy vào tử cung thường xảy ra 6 - 12 ngày sau khi rụng trứng.
- Cơ thể một người phụ nữ sinh ra có hàng triệu trứng chưa lớn, những trứng này sẽ chờ đến thời điểm rụng trứng, thì mới phát triển trưởng thành.
- Tham khảo ý kiến của bác sĩ sản khoa về tình trạng sức khỏe của mình, để tìm hiểu rõ quá trình rụng trứng ở bản thân.
- Khi bạn giữ tinh thần thoải mái không có căng thẳng hay áp lực, rụng trứng sẽ diễn ra bình thường và dấu hiệu liên quan đến ngày rụng trứng cũng dễ dàng được nhận biết hơn.
- Trứng rụng sống 12-24 giờ sau khi rời buồng trứng.
- Thông thường chỉ có một trứng được phóng ra mỗi lần rụng trứng.
- Rụng trứng có thể bị ảnh hưởng bởi stress, bệnh tật hoặc gián đoạn các thói quen bình thường.
- Một số phụ nữ có thể gặp biểu hiện ra huyết âm đạo ít hoặc lốm đốm trong quá trình rụng trứng.
- Một số triệu chứng đặc biệt nguy hiểm bạn cần lưu tâm đi kèm trong ngày rụng trứng là sốt, chảy máu nhiều, sưng chướng bụng bất thường, kéo dài hơn khoảng thời gian rụng trứng hoặc quanh thời gian rụng trứng nhiều hơn 2 ngày…
Quá trình rụng trứng xảy ra với hầu hết các chị em phụ nữ và đóng vai trò rất quan trọng với việc mang thai và sinh con của các cặp vợ chồng. Khi có những kiến thức cần thiết về rụng trứng như thế, bạn có thể chủ động chăm sóc cho bản thân đặc biệt là sức khỏe sinh sản tốt hơn, để có con theo ý muốn, cũng như tránh thai một cách hiệu quả nếu như bạn chưa sẵn sàng cho việc sinh con.
Chi Lê tổng hợp
