Mặc dù với những nỗ lực của Đảng và Nhà nước ta đã giúp cho tỷ lệ trẻ em bị nhẹ cân và thấp còi giảm đi rất nhiều trong những năm gần đây, thế nhưng trên thực tế, suy dinh dưỡng ở trẻ Việt Nam vẫn bị xếp vào hàng cao trên thế giới.
Suy dinh dưỡng luôn là môt bài toàn lớn của cả xã hôi, vì nó ảnh hưởng không chỉ đến mỗi cá nhân mà còn tác động đến nền kinh tế nước nhà. Vì, mỗi trẻ em là một thành viên của gia đình mà gia đình lại chính là tế bào của xã hội. Do đó, việc không ngừng cố gắng để cải thiện tình trạng suy dinh dưỡng cho trẻ luôn là vấn đề cần được chú trọng hàng đầu. Việc chúng ta cần xác định được nguyên nhân để tìm ra hướng giải quyết phù hợp nhất là nhiệm vụ chung.
1. Suy dinh dưỡng ở trẻ em Việt Nam và những nguyên nhân
Trước đây, vì điều kiện kinh tế xã hội còn thấp kém nên nhiều trẻ không được ăn uống đầy đủ dẫn đến thiếu chất dinh dưỡng. Tuy nhiên, cho đến nay, dù tình trạng kinh tế đã được cải thiện đáng kể, nhưng có một thực tế là vẫn có rất nhiều trẻ thuộc các diện gia đình khá, vẫn rơi vào tình trạng nhẹ cân, thấp còi. Vậy nguyên nhân của tình trạng này là do đâu?
Thứ nhất, hầu hết các trẻ bị suy dinh dưỡng được xác định nguyên nhân là do việc ăn uống không đủ chất dinh dưỡng và các vi chất cần thiết như sắt, kẽm , selen,...để đảm bảo cho sự phát triển toàn diện của trẻ. Trẻ thường biếng ăn khi giảm đi vị giác do thiếu vi chất, đồng thời khả năng hấp thụ dinh dưỡng cũng bị kém đi.
Thứ hai, cơ sở vật chất ý tế vẫn còn yếu kém, trẻ em ở môt số vùng vẫn chưa nhận được sự chăm sóc tốt nhất. Đây cũng là lý do làm trẻ dễ bị mắc một số bệnh lý, làm giảm đi khả năng hấp thụ dinh dưỡng, khiến trẻ thường nhẹ cân và thấp còi.
Thứ ba, người mẹ thiếu kiến thức nuôi con là một trong những nguyên nhân nghiêm trọng, làm nhiều trẻ không được chăm sóc đúng cách, dẫn đến suy dinh dưỡng. Theo các chuyên gia, để giải quyết tốt vấn đề suy ở trẻ em, trước hết, chính người mẹ cần chú trọng đến 3 giai đoạn phát triển của trẻ là: bào thai, từ 0 đến 2 tuổi, giai đoạn tiền dậy thì và dậy thì. Trong đó, 2 năm đầu đời là khoảng thời gian trẻ cần được đặc biệt quan tâm về chế độ dinh dưỡng. Đây chính là một trong các cách hiệu quả nhất để xây dựng nền tảng cho việc phát triển tầm vóc cho trẻ, nếu không về sau rất khó phục hồi.
2. Phòng chống suy dinh dưỡng ở trẻ bằng cách đảm bảo dinh dưỡng cho bà mẹ và trẻ em
Chúng ta đều thấy rằng, suy dinh dưỡng dẫn đến nhẹ cân, thấp còi, tác động rất lớn đến khả năng học tập, lao động và cuộc sống trưởng thành về sau của trẻ. Và xuất phát từ những nguyên nhân cụ thể như trên thì phòng tránh hiệu quả suy dinh dưỡng cho trẻ trước hết và quan trọng nhất đó là tập trung vào dinh dưỡng cho bà mẹ và trẻ em. Đây là 2 việc chúng ta cần làm đầu tiên, để giải quyết tốt gốc rễ của vấn đề suy dinh dưỡng ở trẻ em hiện nay.
2.1. Về dinh dưỡng cho bà mẹ
Dinh dưỡng của bà mẹ trong giai đoạn thai kỳ quyết định đến khả năng phát triển tầm vóc và trí não của trẻ sau này. Do đó, người mẹ cần chú ý đến dinh dưỡng của mình ngay từ khi chuẩn bị mang thai, trong suốt quá trình manh thai đến thời kỳ cho con bú . Việc này nhằm đảm bảo đủ các thành phần và các vi chất cần thiết như sắt, kẽm, canxi để bào thai được cung cấp đủ dinh dưỡng, cũng như trẻ sau sinh ở thời kỳ quan trọng đầu tiên nhận đủ dinh dưỡng, tăng cường đề kháng tránh được nhiều bệnh tật và có nền tảng tốt để phát triển toàn diện ở mỗi giai đoạn quan trọng của trẻ.
Một cách cụ thể, mẹ cần chuẩn bị thực đơn phong phú đa dạng cho mình, chế độ ăn uống khoa học, bổ sung nhiều nước và các vitamin, khoáng chất từ nguồn rau củ quả, trái cây.
Trong thời kỳ mang thai, mẹ nên chia nhỏ bữa ăn thành 5 - 6 bữa trong ngày, tuân thủ các chế độ ăn uống cho từng thời kỳ theo sự hướng dẫn của bác sĩ. Cách này nhằm bảo đảm mẹ có đủ dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của thai nhi trong thai kỳ. Mẹ không được lơ là, vì dinh dưỡng cho bà mẹ trong giai đoạn thai kỳ đóng vai trò quan trọng, ngoài việc ảnh hưởng đến sự phát triển khỏe mạnh của bào thai, còn tránh được các trường hợp như sinh non, trẻ bị khuyết tật sau sinh vì thiếu vi chất.
Trong giai đoạn 6 tháng đầu sau sinh, me cũng nên lưu ý dinh dưỡng của mình đủ đạm, tăng cường rau xanh trái cây, bổ sung sữa, để bé nhận được chất dinh dưỡng đầy đủ nhất thông qua sữa mẹ , không nên cho trẻ ngưng bú mẹ quá sớm để thay bằng bú bình.
2.2. Dinh dưỡng cho trẻ
Theo các chuyên gia dinh dưỡng, yếu tố di truyền quyết định 30%, dinh dưỡng đóng góp 30% và môi trường sống chiếm 30% đối với sự tăng trưởng tối ưu của trẻ. Vì vậy, một trong những vấn đề để giúp cải thiện tầm vóc cho trẻ là việc chú trọng đến chế độ dinh dưỡng cho con khoa học.
Như đề cập ở trên, trẻ cần được bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời, tốt nhất là nên cho trẻ bú ngay sau sinh 1 giờ để trẻ làm quen với hương vị và sớm nhận kháng thể từ sữa mẹ. Sữa mẹ đủ dinh dưỡng giàu kháng thể tạo cho con một nền tảng vững chắc để phát triển thể chất lẫn trí tuệ ở giai đoạn tiếp sau đó.
Khi đủ 6 tháng tuổi, trẻ bắt đầu sang giai đoạn ăn dặm. Mẹ cũng cần cung cấp cho con chế độ ăn dặm hợp lý. Cho con ăn dặm đúng cách, xây dựng thực đơn khoa học, đa dạng cho con. Mẹ cần đảm bảo đủ các thành phần dinh dưỡng trong khẩu phần ăn dặm của con, trong đó cần chú trọng bổ sung vitamin A và các khoáng chất kẽm, sắt, canxi, selen,...để phòng tránh tình trạng suy dinh dưỡng trong những năm đầu đời.
Ngoài dinh dưỡng, cha mẹ cần cho trẻ tham gia vào các hoạt động vui chơi ngoài trời. Các hoạt động này cũng góp phần tích cực từ việc khiến trẻ tiêu hao năng lượng; kích thích quá trình trao đổi chất diễn ra tốt hơn; góp phần kích thích trẻ ăn uống tốt hơn, còn góp phần đảm bảo sự tăng trưởng tối ưu về tầm vóc cũng như phát triển trí não của trẻ.
Không chỉ dừng ở việc có chế độ dinh dưỡng của bà mẹ và trẻ rất phù hợp, việc phụ huynh chủ động nâng cao kiến thức chăm sóc - nuôi dạy con là điều luôn luôn cần thiết. Cha mẹ nên tham gia vào các hoạt động về phòng chống thiếu hụt dinh dưỡng cho bé do các Sở, Bộ Y tế tổ chức.
Có thể nói rằng, để giải quyết tốt vấn đề suy dinh dưỡng ở trẻ em, chúng ta cần sự nỗ lực từ mỗi cá nhân, mỗi gia đình và cả xã hội. Một khi từng bà mẹ, mỗi gia đình và toàn thể xã hội cùng chung tay góp sức, thì chắc chắn thế hệ tương lai của chúng ta sẽ phát triển khỏe mạnh, tầm vóc cải thiện tốt và tình trạng suy dinh dưỡng chắc chắn sẽ bị đẩy lùi hoàn toàn
Thủy Nguyễn tổng hợp
