Liên quan đến chủ đề rất thú vị về "nước sốt" hôm nay, Chuyên mục Món ngon của Yeutre.vn có dịp cùng bạn tìm hiểu một số điểm nổi trội liên quan. Chúng ta hãy bắt đầu hành trình khám phá này nhé.
1. Nước sốt hay nước xốt?
Nếu như ở phương Tây người ta chỉ đơn giản gọi là "sauce" thì ở Việt Nam chúng ta, dường như nó phức tạp hơn về cách gọi. Có một sự tranh cãi từ lâu xoay quanh cách gọi tên là nước sốt hay nước xốt. Thống kê về cách dùng hiện nay ở Việt Nam qua công cụ tìm kiếm Google cho thấy rằng, có đến trên 10 triệu kết quả dùng cụm từ nước sốt, trong khi đó cụm nước xốt thì chỉ bằng 1/5.
Tuy nhiên, nhìn về tiến trình du nhập ngôn ngữ và từ điển, cụm từ nước xốt được khẳng định là chính xác hơn, được dùng trước cụm từ nước sốt. Cách giải thích đơn giản là, nước xốt chuyển ngữ từ từ "sauce" theo tiếng Pháp, phát âm nhẹ. Trong khi đó, nước sốt thì theo từ "sauce" - tiếng Anh của người Mỹ, có phần "nặng" hơn.
Như vậy, về lý thuyết, cụm từ nước xốt được cho là chính xác hơn và xuất hiện trước, trong khi, cụm từ nước sốt xuất hiện sau thì được dùng phổ biến hơn. Ở thực tế, có một kết luận chung rằng, bạn dùng cụm từ nước xốt hay nước sốt đều không sai. Tuy nhiên, cụm từ nước xốt vẫn được khuyến khích dùng hơn trong văn bản, vì nó sát với từ điển nhất.
2. Lịch sử và vai trò của nước sốt
Nói đến sự xuất hiện của nước sốt trong ẩm thực, nó có từ rất lâu đời. Người ta cho rằng, nước sốt xuất hiện từ trước Công nguyên. Mỗi khu vực, châu lục, quốc gia đều có những loại nước sốt đặc trưng.
Về bản chất, nước sốt là loại thực phẩm có thể ở dạng lỏng, có thể ở dạng sánh, hơi sánh hoặc đặc. Loại nước sốt này để chế biến các món ăn, kết hợp với các món ăn, làm đậm đà cá món ăn hoặc để làm đẹp và hấp dẫn món ăn hơn.
Nước sốt có rất nhiều dạng, nhiều vị, nhưng hầu hết là kết hợp và ít dùng một mình. Tức là, bản thân nước sốt luôn đi kèm cùng món ăn khác và là một phần không thể thiếu được của nhiều món ăn. Cũng tùy theo món ăn, nước sốt có thể là mặn, ngọt, cay, chua ngọt, béo...được dùng lạnh, dùng ấm hay dùng nóng.
Trong ẩm thực hiện đại, nước sốt nhiều loại còn được đóng gói sẵn. Khi dùng, người ta có thể mang ra dùng trực tiếp. Chúng ta cũng có thể dùng loại đóng gói sẵn này để pha chế thêm theo sở thích hoặc pha chế tùy theo đặc điểm món ăn mà ta kết hợp.
3. Các loại nước sốt
Có những câu chuyện vui xoay quanh việc phân chia loại nước sốt rằng, phả hệ của nó phức tạp y như phả hệ của các chủng tộc người trên trái đất vậy. Việc phân chia loại nước sốt được xem là việc làm không thể đáp ứng, không có tiêu chuẩn cụ thể hay hoàn chỉnh để có thể thực hiện.
Dù cho đến nay không có tiêu chuẩn cụ thể hay chuẩn mực để phân chia các loại nước sốt nhưng người ta tạm sắp xếp loại nước sốt theo một số tiêu chí tiêu biểu nhất định. Chẳng hạn, người ta chia loại nước sốt theo:
- Danh sách tiêu biểu nhất. Ví dụ có danh sách các loại nước sốt nổi tiếng nhất.
- Các món ăn kết hợp. Ví dụ nước sốt trộn salad , nước sốt cho cá nướng , nước sốt cho thịt nướng ,....
- Nguyên liệu làm sốt. Ví dụ nước sốt bơ, nước sốt trái cây, nước sốt dùng mayonnaise , nước sốt cà chua ...
- Màu sắc. Ví dụ nước sốt trắng, nước sốt nâu, nước sốt đỏ,...
- Ẩm thực khu vực hay quốc gia. Ví dụ nước tương của Trung Quốc, nước mắm của Việt Nam, xốt bơ đậu phộng của Indonesia, toum của Trung Đông, hogao của Colombia, nước xốt tỏi mật ong của Canada, HP xốt của Anh, mayonnaise của Pháp,....
4. Top 10+ loại nước sốt ngon phổ biến, nhất định nên có trong sổ tay nấu bếp của bạn
Như tìm hiểu sơ qua, thực sự nắm được thế giới "nước sốt" có lẽ là việc "không tưởng" với chúng ta. Tuy nhiên, việc có trong tay một số loại nước sốt ngon, tiêu biểu để làm cho các món ăn trở nên hoàn hảo thì lại là việc hoàn toàn có thể. Ngoài các loại nước sốt, nước chấm của người Việt mà chúng ta khá rành, biết thêm vài công thức nước sốt phổ biến mà nhiều nền ẩm thực thế giới ưa chuộng sẽ tăng thêm điểm cộng cho việc nấu nướng của chúng ta. Vì vậy, tiếp sau đây, Chuyên mục Món ngon của Yeutre.vn mời bạn cùng xem qua 10 loại nước sốt ngon như thế dành cho món mặn, có cách chế biến cực đơn giản. Bạn hãy bỏ túi để dùng khi cần nhé.
4.1. Nước sốt bơ chanh
Nước sốt bơ chanh là một trong những loại nước sốt thông dụng và thường bắt gặp nhất trong các bàn ăn phương Tây. Loại nước chấm này béo ngậy, thơm nhẹ và có chút chua dễ cân bằng các món ăn, cũng như nó có thể giúp tăng hương vị mà lại giảm mùi nồng đáng kể của nguyên liệu món ăn kết hợp cùng.
4.1.1. Cách dùng
Dùng để kết hợp chế biến hoặc chấm các món ăn như:
- Hải sản: cá hồi , cá ngừ , tôm các loại, cua, sò điệp.
- Các món gà: gà áp chảo, gà nướng.
- Rau củ luộc, nướng, xào: bông cải xanh, măng tây , đậu cô ve, đậu Hà Lan quả, bông atiso tươi , cải brussels .
- Salad rau củ, trái cây.
4.1.2. Nguyên liệu
- 5 thìa canh nước cốt chanh
- 200 g bơ lạt
- 1 thìa cà phê mùi tây băm nhuyễn
- 1 thìa cà phê thì là băm nhuyễn (tùy chọn)
- Muối và tiêu xay
4.1.3. Cách làm
- Bắc chảo lên bếp, cho nước cốt chanh vào đun sôi vài phút cho cạn bớt.
- Nước cốt chanh cạn bớt bạn giảm lửa, cắt bơ miếng nhỏ, cho bơ vào từ từ, đun chảy.
- Bơ chảy hết bạn tắt bếp, cho vào chút muối, tiêu xay, mùi tây và thì là. Khuấy đều hỗn hợp ta đã có nước sốt cực ngon để dùng rồi.
4.2. Nước sốt kem tỏi
Nước sốt kem tỏi có vị thơm hài hòa của tỏi, hành và các loại lá thơm. Ngoài vị thơm của tỏi hành và các loại rau thơm khác, thành phần sữa kem béo sẽ góp phần làm tăng kết cấu món ăn kết hợp, nhờ độ béo sánh sệt đặc trưng. Nước sốt kem tỏi cũng khá phổ biến trong nền ẩm thực của các nước khác nhau. Tùy theo từng nơi, sẽ có những biến tấu nhất định về lượng nguyên liệu dùng làm sốt. Nhưng, điều này không quá quan trọng vì sự thay đổi là để làm hợp khẩu vị. Bạn cũng có thể tham khảo cách làm để áp dụng thử vào các món ăn phù hợp của nhà mình nhé.
4.2.1. Cách dùng
Nước sốt tỏi sánh béo thơm dùng với các món như:
- Beefsteak
- Gà nướng
- Các món cá phi lê áp chảo hay nướng
- Kết hợp chế biến các món mì Ý sốt kem , pasta Mexico và một số món salad.
4.2.2. Nguyên liệu
- 5 tép tỏi, bămm nhỏ
- 2 củ hành tím hoặc 1/2 củ hành tây nhỏ, băm nhỏ
- 240 ml sữa kem béo để nấu ăn
- 120 ml nước dùng gà hoặc heo
- 3 thìa canh bơ lạt
- 1/2 thìa cà phê mùi tây (parsley) băm nhuyễn
- 1/2 thìa cà phê cỏ xạ hương (thyme) băm nhuyễn
- 1/2 thìa cà phê hương thảo (rosemary) băm nhuyễn
- Muối, tiêu xay, nước cốt chanh
4.2.3. Cách làm
- Bắc chảo lên bếp đun nóng, cho vào 2 thìa canh bơ lạt đun chảy. Cho hành vào xào chín, cho tỏi vào xào cùng đến khi thơm. Đổ vào 120ml nước dùng gà hoặc nước dùng heo. Kế đến bạn đổ 240ml sữa kem béo vào nấu sôi.
- Hỗn hợp sôi bạn cho các loại rau thơm vào, hạ lửa nhỏ. Nêm chút muối và cho tiêu xay. Nấu vài phút cho thêm 1 thìa canh bơ vào. Đun đến khi hỗn hợp sánh, bạn cho nước cốt chanh. Xốt sôi trở lại bạn tắt bếp.
4.3. Nước sốt mayonnasie hỗn hợp dành cho các món ăn nhanh hoặc ăn vặt
Sốt mayonnaise khi kết hợp với các thành phần khác có thể tạo nên những loại sốt chấm ngon khó cưỡng lại. Các loại sốt hỗn hợp này rất phổ biến trên thế giới vì dễ dùng, dễ chế biến, nhanh gọn và không phức tạp. Chúng cũng dùng được cho đa dạng các món ăn nhanh từ món chính đến món ăn vặt . Ngay sau đây chúng ta cùng bỏ túi các cách kết hợp mayonnaise cho vài loại sốt ngon để dùng thật tiện lợi nhé.
4.3.1. Sốt mayonnaise cay
Cách dùng
Dùng để chấm các món ăn vặt hay thức ăn nhanh như:
- Khoai tây chiên
- Gà chiên
- Rau củ chiên bột
- Tôm chiên bột
- Hamburger các loại
Nguyên liệu
- 4 thìa canh mayonnaise
- 1 thìa canh tương cà
- 1/2 thìa cà phê ớt khô cắt nhuyễn
- 1/2 thìa cà phê ớt bột
- 1 xíu muối
- 1 lát chanh
Cách làm
- Cho mayonnaise ra chén, thêm vào 1 thìa canh tương cà, chút muối và ít nước cốt chanh. Khuấy đều, có thể điều chỉnh cho vừa vị.
- Thêm vào chén 1/2 thìa cà phê ớt khô cắt nhuyễn,1/2 thìa cà phê ớt bột. Hoặc bạn có thể gia giảm lượng ớt tùy mức ăn cay. Trộn đều hỗn hợp là ta đã có xốt mayonnaise cay để dùng.
4.3.2. Sốt tỏi mayonnaise
Cách dùng
Sốt mayonnaise kết hợp tỏi và sour cream tạo nên hỗn hợp thơm béo có vị chua nhẹ. Sốt này cũng thích hợp cho các món gà hay tôm chiên hoặc nướng, salad và các món ăn vặt như khoai tây chiên hoặc nướng, rau củ chiên hoặc nướng,...
Nguyên liệu
- 3 thìa canh sốt mayonnaise
- 2 thìa canh kem chua (sour cream)
- 1 thìa cà phê mùi tây khô
- 1/2 thìa cà phê tỏi băm nhuyễn hoặc bột tỏi
Cách làm
- Cho vào chén 3 thìa canh sốt mayonnaise, 2 thìa canh sour cream, 1 thìa cà phê mùi tây khô, 1/2 thìa cà phê tỏi băm. Trộn đều hỗn hợp là có thể dùng.
- Về sour cream: Nếu bạn không mua được sour cream có thể tự làm để dùng ngay không khó. Nguyên liệu cần có heavy cream, sữa tươi hoặc sữa chua, giấm ăn hoặc nước cốt chanh. Bạn trộn cách thành phần này lại là đã có sour cream để dùng.
4.3.3. Sốt mayonnaise cho hamburger
Cách dùng
- Dùng để làm gia vị cho các loại hamburger.
- Cũng có thể dùng để chấm khoai tây chiên hoặc gà chiên, cá chiên bột tùy thích.
Nguyên liệu
- 4 thìa canh sốt mayonnaise
- 2 thìa canh sốt cà chua (ketchup)
- 1/2 thìa cà phê bột tỏi
- 1/2 thìa cà phê đường
- Chút muối, tiêu xay và ớt khô hoặc ớt bột tùy mức ăn cay
- 1/2 thìa cà phê nước cốt chanh
- 1 thìa cà phê mù tạc vàng (tùy chọn)
Cách làm
- Cho vào chén sốt mayonnaise, bột tỏi, đường, chút muối, nước cốt chanh và mù tạc vàng. Trộn đều hỗn hợp, có thể nếm để điều chỉnh vị tùy ý.
- Cho thêm tiêu xay, ớt khô hoặc bột tùy mức ăn cay. Trộn đều là được.
4.4. Nước sốt vang đỏ và tiêu xanh dùng riêng cho thịt nướng hoặc áp chảo
Có nhiều loại nước sốt khác nhau dùng cho các món thịt nướng hay thịt áp chảo . Trong đó, nước sốt vang đỏ và tiêu xanh rất được ưa chuộng. Ở chia sẻ này, Chuyên mục Món ngon của Yeutre.vn cùng bạn tham khảo 2 cách làm nước sốt ngon theo kiểu Pháp khá nổi tiếng, góp để tăng hương vị cho beefsteak hay các món thịt nướng hoặc áp chảo khác nhé.
Cách dùng
2 loại nước sốt này dùng cho các món thịt áp chảo và nướng phổ biến như:
- Bò áp chảo
- Bò nướng
- Thịt heo áp chảo
- Thịt heo nướng
- Thị ức gà áp chảo
4.4.1. Sốt vang đỏ
Nguyên liệu
- 250 ml vang đỏ
- 250 ml nước dùng (tùy chọn)
- 5 g bơ lạt
- 5 g bột mì
- 1 thìa cà phê đường
- 1 chút muối
Cách làm
- Bắc chảo lên bếp cho vang đỏ vào nấu sôi vài phút. Thêm nước dùng nấu cùng.
- Cho bơ lạ để ở nhiệt độ phòng vào chén cùng với bột mì, nhào đều.
- Khi hỗn hợp vang và nước dùng cạn còn 2/3 bạn cho khối bột bơ vào khuấy đều. Khuấy cho đến khi bột bơ hòa đều và làm sánh hỗn hợp vang thì nêm chút muối. Có thể nếm thử để điều chỉnh cho vừa vị là có thể tắt bếp.
4.4.2. Sốt tiêu xanh
Nguyên liệu
- 10 g tiêu xanh loại tươi hoặc ngâm chua đều được, băm nhỏ
- 50 ml brandy
- 200 ml nước dùng
- 50 ml heavy cream
- 5 g bơ lạ
- 5 g bột mì
Cách làm
- Bắc chảo lên bếp, cho tiêu xanh và rượu brandy vào đảo nóng.
- Tiêu thơm bạn cho nước dùng vào nấu sôi. Kế đến bạn cho 50 ml heavy cream, khuấy đều.
- Bơ lạt và bột mì trộn lại thành khối. Cho vào nồi hỗn hợp tiêu xanh đang nấu, khuấy đều.
- Hỗn hợp sôi sánh lại là đã được, tắt bếp, lấy sốt ra để dùng.
4.5. Sốt teriyaki
Nước sốt teriyaki rất nổi tiếng của ẩm thực châu Á nói chung và Nhật Bản nói riêng. Nước sốt này dùng để ướp, chế biến hoặc chấm các món thịt, cá, rau củ chiên hay nướng đều tuyệt vời. Mang hương vị rất riêng nhờ sự hòa quyện mặn ngọt hài hòa, nước sốt này góp phần làm cho các món ăn thêm phần đặc biệt và đậm đà, lưu giữ hương vị lâu hơn khi thưởng thức.
4.5.1. Nguyên liệu
- 240 ml nước
- 120 ml nước tương
- 50 g đường nâu
- 60 ml mật ong
- 1 thìa canh hạt mè vàng rang thơm
- 1 thìa canh tỏi băm nhuyễn
- 1 thìa cà phê gừng băm nhuyễn
- 2 thìa canh bột bắp
4.5.2. Cách làm
- Bắc chảo lên bếp, cho nước, nước tương vào chảo nấu sôi. Thêm vào đường nâu, tỏi băm, gừng băm, khuấy đều. Bạn nấu sôi hỗn hợp 5-7 phút.
- Hỗn hợp cạn bớt bạn hạ lửa, cho mật ong vào khuấy đều. Nấu tiếp khoảng 1 phút thì bạn cho mè rang, nấu thêm 1 phút cho mè hòa quyện.
- Pha bột bắp với 1-2 thìa canh nước, hòa đều bột. Đổ bột bắp vào nồi sốt vừa đổ vừa khuấy, sốt sánh như ý thì dừng lại. Sốt sôi trở lại bạn tắt bếp.
4.6. Nước sốt ớt
Sốt ớt khá đa dạng phong phú và được dùng nhiều trong ẩm thực châu Á. Khác với tương ớt của phương Tây, sốt ớt có độ cay nồng từ ớt khô và đa dạng vị từ gia vị tùy người làm bếp sử dụng. Vì vậy, sốt ớt cũng có thể được dùng đa dạng như chính phiên bản phong phú vị của nó. Ngoài dùng để chấm, thêm vào các món ăn, sốt ớt còn có thể được dùng làm gia vị ướp cho nhiều món ăn như một bí quyết độc đáo mà lại rất đơn giản.
4.6.1. Nước sốt dầu ớt
Trong ẩm thực châu Á, nước sốt ớt được dùng rất phổ biến để ướp thịt, cá, các loại hải sản khác. Sốt dầu ớt cũng được dùng làm nước chấm hoặc cho vào các món ăn khác nhau để tăng hương vị. Ở Việt Nam, chúng ta cũng hay sử dụng loại sốt này như sa tế mà nhiều người yêu thích. Cách làm loại nước sốt này khá dễ. Bạn có thể tham khảo một trong những công thức khá đơn giản như dưới đây.
Nguyên liệu
- Ớt khô giã
- Tiêu xay
- Hành tím băm
- Nước tương
- Tương ớt
- Đường, muối, bột nêm (tùy chọn)
- 1 chút ngũ vị hương (tùy chọn)
- Mè rang (tùy chọn)
- Rượu trắng (rượu nếp, tùy chọn)
- Dầu ăn
Cách làm
- Bắc chảo lên bếp, cho 2 thìa canh dầu ăn vào đun nóng. Dầu nóng, thêm hành tím vào xào vàng thơm.
- Thêm vào chảo nước tương, tương ớt, chút rượu trắng, chút ngũ vị hương, đảo đều. Nêm chút đường, chút muối và chút bột nêm tùy ý.
- Cho ớt khô giã vào đảo đều.Thêm lượng dầu ăn để có sốt dầu ớt không quá đặc. Dầu nóng và hòa quyện các nguyên liệu, bạn tắt bếp. Để dầu ớt nguội, có thể trút vào lọ thủy tinh để dùng dần.
4.6.2. Nước sốt ớt ngọt
Có thể nói, nước sốt ớt ngọt hay chua ngọt là một phiên bản nước sốt ớt không thể không đề cập khi bàn về nước sốt. Đây là một điểm nhấn tuyệt vời trong nhiều món ăn châu Á, nhất là của Đông Nam Á tiêu biểu là Thái Lan và Việt Nam. Trong phạm vi bài viết này, chúng ta cùng tham khảo cách làm nước ớt sốt chua ngọt sánh ngon dùng để chấm với rau củ luộc, thịt luộc, cá hấp , trộn salad,...thật dễ nhé.
Nguyên liệu
- Ớt tươi hoặc ớt khô
- Ớt sừng (tùy chọn)
- Tỏi băm
- Giấm táo hoặc giấm gạo
- Đường
- Muối
- Bột bắp
Cách làm
- Nếu dùng ớt tươi, bạn rửa sạch, để ráo, cắt nhỏ rồi mang giã hoặc xay nhỏ nhưng không xay nhuyễn. Nếu dùng ớt khô nguyên trái bạn nấu ớt khô vài phút cho mềm rồi mang xay nhỏ. Trường hợp dùng ớt bột hoặc ớt khô giã, bạn bỏ qua bước này.
- Bắc nồi nấu xốt hoặc chảo sâu lòng lên bếp, cho ớt và tỏi vào nấu sôi vài phút cho chín. Pha đường, giấm cùng chút muối, đổ vào nồi nước ớt, khuấy đều, nấu sôi.
- Pha bột bắp với chút nước, đổ vào nồi giấm ớt, vừa đổ vừa khuấy, khi có độ sánh như ý bạn ngưng cho bột. Nồi sốt ớt sôi trở lại bạn tắt bếp để nguội và dùng thôi. Bạn có thể trút vào hũ thủy tinh sạch, để nơi thoáng mát, dùng dần.
4.7. Nước sốt nấm
Ngoài nước sốt cà chua quá phổ biến và dễ làm, nước sốt nấm được dùng cực kỳ phổ biến trong ẩm thực phương Tây. Bạn có thể dùng nó để tăng hương vị cho các món mì ống, thịt nướng, thịt áp chảo hay các món cá hoặc hải sản. Cách làm nước sốt nấm không khó. Về cơ bản bạn có thể tham khảo công thức dễ thực hiện như dưới đây.
4.7.1. Nguyên liệu
- 1 củ hành tím lớn hoặc 3 củ nhỏ, băm nhỏ
- 4-5 tép tỏi, thái lát
- 300 g nấm đông cô tươi hoặc nấm trắng, thái lát
- 1 thìa cà phê mùi tây (parsley) băm nhỏ
- 1 thìa cà phê cỏ xạ hương (thyme) băm nhỏ
- 2 thìa canh bơ lạt
- 1 thìa cà phê dầu olive
- 2 thìa canh rượu vang trắng
- 400 ml kem sữa nấu ăn
4.7.2. Cách làm
- Bắc chảo hoặc nồi nấu nước sốt lên bếp, đun nóng. Cho bơ cùng 1 thìa cà phê olive vào đun chảy bơ.
- Bơ chảy hết, cho tỏi lát vào cùng tỏi băm vào xào thơm rồi cho nấm vào đảo. Xào nấm 5-6 phút với lửa vừa cho đến khi nấm ra nước, bạn cho vào chút muối, đảo đều. Cho vào 2 thìa canh rượu vang trắng đảo đều vài phút.
- Nấm đã thấm gia vị, bạn cho mùi tây và cỏ xạ hương vào đảo đều. Đổ kem sữa vào nấu sôi khoảng 15 phút rồi giảm lửa. Tiếp tục nấu thêm ít phút với lửa nhỏ cho đến khi có độ sánh mong muốn. Nêm thêm chút muối và chút tiêu xay, nếm lại cho vừa vị rồi tắt bếp.
Rảo quanh một vòng "nước sốt" cho chúng ta thấy, thực sự hiểu hết về nó có khi chúng ta phải "tiêu hết" cả thanh xuân. Nói theo cách vui bây giờ là thế. Tuy nhiên, trong nhà bếp, việc biết và sử dụng phù hợp một số loại nước sốt tiêu biểu sẽ là chìa khóa thành công cho các bữa ăn ngon. Dù không thể nắm hết, nhưng có nhiều loại nước sốt thông dụng, dễ làm, dễ kết hợp như được chia sẻ ở trên tin rắng sẽ giúp chúng ta làm chủ cả mâm cơm hấp dẫn, chinh phục mọi khẩu vị dễ dàng. Hy vọng chủ đề này còn tiếp tục khơi gợi nơi bạn niềm yêu thích với nước sốt, cùng tiếp tục tìm hiểu, bổ sung thêm nhiều loại khác nữa, làm phong phú hơn nữa sổ tay nội trợ của mình nhé.
Cát Lâm
