1. Tác dụng của chích ngừa trước khi mang thai
- Chích ngừa trước khi mang thai là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe cho cả mẹ và thai nhi. Vì khi mang thai, sức đề kháng của chị em phụ nữ sẽ hoạt động kém hiệu quả hơn bình thường.
- Giúp nữ giới tránh khỏi một số nguy hiểm trong thời gian thai kỳ như các căn bệnh lây nhiễm, bao gồm cúm và một số bệnh từ vi khuẩn, virus gây ra.
- Một số loại vắc xin còn có khả năng giúp bé con tăng sức đề kháng ngay từ khi còn trong bụng mẹ. Vì khi mang thai không nên sử dụng vắc xin được chế tạo từ virus sống, vì nó có thể gây hại cho tế bào thai trong bụng của mẹ. Vì vậy bạn nên chích ngừa này khi bạn có ý định có con trong thời gian sắp tới.
2. Các loại vắc xin cần chích ngừa trước khi mang thai
2.1 Mũi vắc xin 3 trong 1 (Sởi – Quai bị – Rubella)
- Đây là sự kết hợp hữu ích và cần thiết dành cho chị em phụ nữ trước khi mang thai vì các căn bệnh này gây ra những ảnh hưởng nguy hiểm tới cả mẹ và thai nhi, nó có thể gây di chứng có trẻ khi chào đời, hoặc gây tử vong.
- Thời gian tiêm vắc xin muộn nhất là 3 tháng trước khi mang bầu. Vì khi mang thai, nếu tiêm loại vắc xin này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng cho trẻ sơ sinh như chậm phát triển thần kinh, bị dị tật ở mắt, tai…
- Rubella : Bệnh rubella gây ra đến 90% dị tật thai nhi hoặc sẩy thai nếu mắc phải trong vòng 3 tháng đầu. Virus của bệnh gây ảnh hưởng lên não, tim, tai và mắt của thai nhi, thậm chí có thể để lại di chứng khi trẻ chào đời. Mắc bệnh rubella khi mang thai được xem là một trong những điều tồi tệ nhất với các mẹ bầu, do vậy, chị em hãy tích cực chích ngừa để phòng tránh bệnh cho an toàn nhé.
- Sởi : Khi mắc sởi lúc đang mang thai sẽ gây ra nguy cơ thai nhi bị dị dạng cao. Ngoài ra có thể có những biến chưng như sảy thai, sinh non hoặc chết lưu.
- Quai bị : Bệnh quai bị do virut Paramyxovirusgây nên, nó có thể làm nhiễm khuẩn buồng trứng, phá hủy các tế bào trứng gây ra hiện tượng vô sinh, khó mang thai. Ngoài ra, khi mang thai mắc quai bị sẽ gây dị tật bẩm sinh, sinh non,… Nguy cơ xảy ra biến chứng cao nhất khi bà mẹ bầu bị mắc quai bị trong tháng thứ nhất đến tháng thứ ba của thai kỳ.
2.2 Vắc xin ngừa thủy đậu
- Khi đang mang thai, nhất là những tháng đầu, bị mắc thủy đậu do virus varicella, có thể khiến nguy cơ sinh con bị khuyết tật tăng cao. Những dị tật bẩm sinh gồm: viêm võng mạc bồ đào, teo vỏ não, thận ứ nước, những khiếm khuyết của da và xương chân. Vì vậy trong các loại vaccine cần tiêm trước khi mang thai , không thể thiếu được mũi tiêm ngừa thủy đậu này.
- Sau tuần thứ 20 của thai kỳ, căn bệnh này hầu như không ảnh hưởng đến thai nhi.
- Thời gian chích ngừa là trước 2 tháng khi quyết định có con.
- Nếu bạn đã chích ngừa thủy đậu trước đây thì cũng nên tiêm thêm một mũi để có hiệu quả ngừa bệnh cao hơn.
2.3 Vắc xin cúm
- Nếu bị cúm trong thai kỳ, bệnh nhẹ thì khiến mẹ bầu mệt mỏi, sổ mũi rất khó chịu, trường hợp cúm nặng có thể phải dùng thuốc sẽ không tốt cho thai nhi. Vì vậy, trong việc chuẩn bị mang thai , khi lên lịch chích ngừa, chị em cần chắc chắn rằng mình cần phải tiêm phòng cúm đầy đủ nhé.
- Cúm rất dễ xảy ra cho các bà bầu, nếu các cơn cảm cúm kéo dài trong giai đoạn thai kỳ thì nó có thể gây dị tật cho thai nhi như sứt môi, hở hàm ếch,... nhất là khi mắc vào 3 tháng đầu thai kỳ.
- Thuốc ngừa cúm thường có tác dụng trong 1 năm, bạn có thể chích ngừa cúm trước khi mang thai hoặc ngay khi mang thai đều được vì vắc xin ngừa cúm rất an toàn đối với phụ nữ mang thai và cho con bú.
Để tránh gây dị tật cho thai nhi thì mẹ nên tiêm phòng vắc xin ngừa cúm trước khi mang thai hoặc trong giai đoạn mang thai. Ảnh Internet
2.4 Vắc xin ngừa viêm gan siêu vi B
- Viêm gan B hiện nay chưa có thuốc chữa khỏi hoàn toàn, nên phòng tránh bệnh viêm gan B là điều nên làm, nhất là đối với chị em đang chuẩn bị mang thai.
- Viêm gan B là nguyên nhân gây ra các bệnh về gan như suy gan, xơ gan, ung thư gan sau này. Khi mang thai, bạn cần hết sức chú ý vì virus viêm gan B sẽ rất dễ lây từ mẹ sang con, loại virut này có thể lây truyền qua máu và dịch cơ thể nên nguy cơ di truyền và lây truyền là rất cao.
- Vắc xin này gồm 3 mũi, tiêm trong vòng 4 tháng, có thể tiếp tục chích ngừa vắc xin khi đang mang thai .
2.5 Vắc-xin ngừa ung thư cổ tử cung
- Các chị me phụ nữ nên tiêm vắc-xin ngừa ung thư cổ tử cung để ngừa HPV, giúp cho quá trình mang thai diễn ra được thuận lợi theo ý muốn và sẽ đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé sau này. Không những vậy vắc xin này còn giúp hạn chế sự lây nhiễm một số bệnh qua đường tình dục, đảm bảo an toàn sức khỏe sinh sản và khi làm mẹ.
- Vắc xin gồm 3 mũi, tiêm kéo dài trong 6 tháng và không thể tiếp tục nếu đang mang thai. Vì vậy bạn cần lên kế hoạch tiêm ngừa phù hợp với thời điểm mang thai.
2.6 Vắc-xin ngừa virus viêm gan A
- Loại vắc xin này rất cần thiết cho các phụ nữ trước khi mang thai vì dù bệnh này không gây ảnh hưởng cho bé nhưng nó có thể gây nguy hiểm tử vong cho bà mẹ.
- Nên tiêm phòng từ 6 tháng trở lên trước khi mang thai để có thể an tâm mang thai.
2.7 Vắc-xin ngừa uốn ván
- Nếu các mẹ bị uốn ván đang khi mang thai thì có thể gây tử vong cho trẻ sơ sinh.
- Phòng uốn ván sẽ bảo đảm an toàn cho con hơn khi chào đời, bởi em bé có thể nhiễm vi trùng uốn ván lúc cắt dây rốn.
- Các chị em cần tiêm phòng trước khi mang thai hoặc vào tuần 27-30 của thai kỳ. Ở tuần 22, mẹ bầu nên tiêm mũi uốn ván đầu tiên, 2 mũi tiêm nhắc tiếp theo sẽ được thực hiện cách 1 tháng.
2.8 Vắc-xin ngừa viêm màng não
- Loại vắc xin này được khuyến cáo đối với những người hút thuốc, bị bệnh tim mạch, phổi, thận mãn tính hay tiểu đường.
- Viêm màng não là do một loại vi khuẩn gây viêm lớp bảo vệ xung quanh não và nhiễm trùng máu.
- Bạn nên tiêm ngừa viêm màng não càng sớm càng tốt.
3. Những địa điểm chích ngừa trước khi mang thai uy tín dành cho chị em
3.1 Ở Hà Nội
- Trung tâm tiêm chủng dành cho trẻ em và người lớn VNVC (180 Trường Chinh, Phường Khương Thượng, Quận Đống Đa)
- Trung tâm Y tế dự phòng (70 Nguyễn Chí Thanh. ĐT. 04. 37730268, hoặc tại các quận huyện trên địa bàn).
- Viện vệ sinh dịch tễ (131 Phố Lò Đúc, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội).
- Trung tâm tiêm phòng (Địa chỉ: số 35 Trần Bình – Mai Dịch – Cầu Giấy (Đối diện Viện 198). ĐT: 04-3768.5512).
3.2 Ở TP HCM
- Trung tâm tiêm chủng dành cho trẻ em và người lớn VNVC (198 Hoàng Văn Thụ, Phường 9, Quận Phú Nhuận).
- Các Trung tâm Y tế dự phòng tại các phường trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh.
- Bệnh viện Đại học Y Dược (221B Hoàng Văn Thụ, Q. Phú Nhuận.).
- Viện Pasteur (167 Pasteur, Phường 8, Quận 3, 08. 38230352).
- Bệnh viện Từ Dũ (284 Cống Quỳnh, quận 1, 08. 38391229).
3.3 Ở Đà Nẵng
- Trung tâm Y tế Dự phòng thành phố Đà Nẵng (315 Phan Châu Trinh, Hải Châu, Đà Nẵng, 023.63821469).
- Phòng tiêm chủng dịch vụ Trung tâm Y tế dự phòng (103 Hùng Vương( Sở Y tế cũ), 051.13821469).
3.4 Tại các tỉnh thành khác
Hệ thống các bệnh viện, các trung tâm y tế dự phòng và trạm ý tế phường xã.
4. Những câu hỏi thường gặp khi chích ngừa trước khi mang thai
4.1 Không tiêm phòng trước khi mang thai có sao không?
Chích ngừa trước khi mang thai không phải là điều bắt buộc nên sẽ có người chích ngừa, có người không. Tuy nhiên, việc tiêm ngừa các vắc xin trước khi mang thai đã nêu ở trên thực sự rất quan trọng, vì nó có thể bảo vệ sức khỏe của mẹ và bé trong suốt quá trình mang thai cũng như sinh con. Nhưng mẹ cũng không nên quá lo lắng, vì có rất nhiều trường hợp không tiêm đủ các loại vắc-xin phòng bệnh trước khi mang thai cần thiết, mẹ vẫn sinh con khỏe mạnh bình thường nếu chăm sóc sức khỏe thật chu đáo.
4.2 Làm gì khi lỡ tiêm phòng thì biết mình mang thai?
- Khi đang mang thai, vắc xin ngừa Thủy đậu và Sởi – Quai bị – Rubella không được tiêm cho mẹ. Còn lại các vắc xin như cúm, viêm gan bà bầu vẫn có thể tiêm bù trong thai kỳ nếu chưa kịp hoàn thành việc tiêm chủng 2 loại vắc xin này trước khi có thai.
- Nếu các mẹ lỡ tiêm 2 loại vắc xin ở trên trong khi đang mang thai thì các mẹ bầu cần thông báo với bác sĩ để được tư vấn cách chăm sóc thai kỳ tốt nhất. Cần khám thai thường xuyên để theo dõi chặt chẽ sự phát triển của thai nhi trong thai kỳ.
4.3 Chích ngừa mang thai lần 2 có khác gì không?
4.3.1 Với vắc xin ngừa uốn ván
- Trước 4- 5 năm thì hiệu lực của vắc xin không còn hiệu lực, trong lần mang thai lần 2 này bạn sẽ cần phải tiêm thêm 1 mũi nữa. Vì tiêm vắc xin thực sự cần thiết cho mẹ trước khi mang thai.
- Nếu chưa tiêm uốn ván lần nào thì khi mang thai lần 2 sẽ tiêm 2 mũi cách nhau ít nhất 1 tháng và trước khi sinh ít nhất 15 ngày.
- Đối với trường hợp mẹ bầu đã chích ngừa đủ 5 mũi uốn ván thì không cần phải tiêm bổ sung khi mang thai lần 2.
4.3.2 Chích ngừa cúm
Dù mẹ đã tiêm đủ 2 mũi cúm trong lần mang thai đầu, nhưng tới lần 2 mẹ vẫn cần tiêm vắc xin này. Bởi các chủng cúm luôn thay đổi theo hàng năm, nên vắc xin cúm chỉ có hiểu quả trong vòng 1 năm mà thôi. Tiêm tốt nhất là từ đầu mùa cúm (từ tháng 10 đến tháng 5 năm sau).
4.3.3 Tiêm phòng viêm gan B
- Người đang mang thai nên đi xét nghiệm để tầm soát bệnh viêm gan B.
- Trong gia đình có người thân mắc, hoặc có khả năng nhiễm bệnh viêm gan B cao thì nên đi tiêm phòng ngay kể cả trong thời kỳ mang thai.
- Tiêm phòng viêm gan B để bảo vệ mẹ và bé chống lại nhiễm trùng cả trước và sau khi sinh.
4.4.4 Vắc xin sởi – quai bị – rubella
Vắc xin kết hợp phòng 3 bệnh: sởi – quai bị – rubella (Trimovax) chỉ cần tiêm một liều duy nhất. Nếu có dịch, tiêm nhắc lại.
5. Những lưu ý cho chị em phụ nữ khi chích ngừa trước khi mang thai
- Cần tìm hiểu kỹ các thông tin về thời gian quy định cho từng loại vắc-xin, tránh thai an toàn trong các khoảng thời gian đó. Nếu bị vỡ kế hoạch, cần lập tức tham khảo và nhận sự tư vấn từ bác sỹ.
- Tiêm phòng ngay khi có thể, không nên để đợi đến lúc chuẩn bị mang thai mới đi tiêm phòng.
- Theo dõi cơ thể từ 24 – 48 giờ sau khi tiêm để đề phòng các biến chứng, sốc thuốc,… có thể xảy ra.
- Trong thời gian tiêm phòng, cần có kế hoạch tránh thai hợp lý. Nếu ngay khi tiêm phòng đã thụ thai cần hỏi xin ý kiến của chuyên gia.
- Không tiêm phòng khi có biểu hiện sốt cao, mệt mỏi và các dấu hiệu bất thường khác hoặc mắc các bệnh mãn tính như tim, thận,...
- Bạn bị dị ứng với men (làm bánh mì) thì không nên tiêm vắc xin ngừa viêm gan B.
- Bạn bị dị ứng nghiêm trọng với trứng thì không nên tiêm vắc xin ngừa cúm.
- Bạn bị dị ứng nghiêm trọng với gelatin hay kháng sinh neomcin thì không nên tiêm vắc xin MMR.
Tác dụng phụ sau khi chích ngừa
- Tác dụng phụ có thể xảy ra trong vòng 2 tuần sau khi tiêm chủng xong.
- Uốn ván: Sốt nhẹ, đau nhức và sưng ở chỗ tiêm.
- Cúm: Đỏ và sưng ở chỗ tiêm, có thể kéo dài đến 2 ngày, sốt.
- Viêm gan B: Đau nhức ở chỗ tiêm, sốt.
- Nếu bạn gặp bất kỳ phản ứng phụ nghiêm trọng nào như chân tay lạnh, tim đập nhanh, khó thở, da xanh tái, tiêu chảy hãy đến gặp bác sĩ ngay để kiểm tra và điều trị kịp thời.
Chích ngừa trước khi mang thai sẽ khiến các mẹ an tâm hơn trong quá trình mang thai và sinh con trong giai đoạn sắp tới. Đây là phương pháp hiệu quả giúp mẹ và bé không bị nhiễm các bệnh trong giai đoạn thai kì hay ảnh hưởng đến sức khỏe của bé. Chính vì vậy, có kế hoạch có con , chi em cần chủ động về thời chích ngừa theo từng loại mũi tiêm phù hợp, có những kiến thức và lựa chọn chích ngừa đúng đắn, để đảm bảo thời kỳ mang thai được diễn ra suôn sẻ, mạnh khỏe và an toàn.
Chi Lê tổng hợp
