1. Suy dinh dưỡng bào thai là gì?
Suy dinh dưỡng bào thai là tình trạng suy dinh dưỡng sớm nhất mà trẻ có thể mắc phải. Đây là hiện tượng thai nhi phát triển chậm hoặc kém khi còn trong bụng mẹ. Một em bé sinh đủ tháng mà nặng dưới 2,5kg thì được xem là bị suy dinh dưỡng bào thai.
Nếu trẻ bị mắc suy dinh dưỡng bào thai thì lúc đẻ ra thường thấp còi, chậm phát triển cả chiều cao, cân nặng, ảnh hưởng đến não, gan, thận… Nếu trẻ bị suy dinh dưỡng trong giai đoạn quan trọng là 3 tháng đầu hoặc 3 tháng cuối sẽ gây hậu quả làm cho não chậm phát triển, trẻ không được nhanh nhẹn thông minh như các bạn đồng trang lứa.
Mẹ có thể nhận biết sớm thai nhi bị suy dinh dưỡng (SDD) qua các kỳ khám thai, nhờ những thông số rất cụ thể mang lại. Dựa vào các chỉ số như chiều cao tử cung, vòng bụng bác sĩ có thể chẩn đoán thai nhi có đang phát triển tốt hay không. Thông thường, trong suốt thai kỳ mẹ bầu tăng từ 10-12kg.
Trong giai đoạn thai kỳ, các mẹ cần ưu tiên nghỉ ngơi, hạn chế bị stress, để mức cân đến cuối thai kỳ bà mẹ tăng đạt được là từ 10-12 kg. Những mẹ ở cuối thai kỳ nhưng cân nặng chỉ tăng 6kg, nguy cơ bị suy dinh dưỡng bào thai khá cao. Nếu được nuôi dưỡng đúng, trẻ sẽ phát triển bình thường và đạt mức cân nặng như những trẻ khác sau 2-3 tháng. Ngược lại, nuôi dưỡng không tốt, trẻ tiếp tục bị suy dinh dưỡng, ốm đau, quặt quẹo, còi cọc, chậm phát triển trí tuệ, kém thông minh.
2. Nguyên nhân gây ra suy dinh dưỡng bào thai
- Mang thai khi càng lớn tuổi thai nhi càng dễ bị suy dinh dưỡng. Trẻ sinh ra thường kém thông minh, mắc hội chứng down, dị tật tim bẩm sinh, hở hàm ếch. Vì vậy, sau 35 tuổi việc sinh con cần phải được xem xét kỹ lưỡng hơn và theo dõi sức khỏe thai kỳ kỹ lưỡng hơn.
- Dinh dưỡng thai kỳ bị thiếu 1 trong các dưỡng chất của 4 nhóm chất là chất bột, chất đạm, chất béo và vitamin cùng khoáng chất. Những dưỡng chất này đảm bảo tốt cho sức khỏe của mẹ, đồng thời góp phần xây dựng các cơ quan cho bé như não bộ, tim, gan, bộ máy tiêu hóa, hô hấp…
- Sức khỏe mẹ không được tốt khi đang mang thai sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của bé. Mẹ bầu thường bị cúm, sốt phát ban, mắc các bệnh nhiễm khuẩn cấp, thai nhi có khả năng bị dị tật bẩm sinh . Khi mẹ đang có bệnh mãn tính như sốt rét, viêm gan, thấp tim, phù thận cần phải chữa khỏi bệnh rồi mới mang thai.
- Mẹ làm việc nặng nhọc, đầu óc luôn bị căng thẳng, áp lực, ô nhiễm…sẽ tác động tiêu cực đến thai nhi.
3. Những ảnh hưởng của suy dinh dưỡng bào thai
3.1. Bé sẽ dễ bị nhiễm khuẩn
Khi bị suy dinh dưỡng bào thai, trẻ thường bị thiếu hụt các vitamin, trong đó có vitamin A và C, là những chất rất quan trọng với hệ thống miễn dịch. Chính vì vậy, bé sẽ dễ bị nhiễm bệnh hơn trước những tấn công của virus, vi khuẩn, các bệnh như tiêu chảy, khô mắt, sởi, viêm đường hô hấp bé dễ bị mắc phải hơn.
3.2. Bé dễ bị hạ thân nhiệt
Nếu không được ủ ấm kịp thời, thân nhiệt của trẻ có thể bị giảm mạnh có thể gây hậu quả khó lường vì trẻ bị suy dinh dưỡng sẽ rất nhạy cảm với nhiệt độ bên ngoài.
3.3. Đường huyết cũng dễ bị hạ
Khi trẻ bị suy dinh dưỡng bào thai thì khi sinh ra trẻ sẽ xuất hiện những dấu hiệu của đường huyết bị hạ như: trẻ rên nhẹ, khóc thét, run rẩy, co giật, tím tái, ngưng thở… Ngoài ra trẻ có thể bị hạ canxi trong máu gây co giật và hạ đường huyết gây rối loạn nhịp thở.
3.4. Cân nặng, chiều cao kém phát triển hơn các bé khác
Bé bị suy dinh dưỡng bào thai luôn ốm yếu, gầy còm, chiều cao phát triển rất chậm ngay cả khi được nuôi dưỡng đúng cách. Vì vậy, trẻ bị suy dinh dưỡng bào thai thường có nguy cơ cao bị thấp còi sau này.
3.5. Bé có thể chịu những di chứng về tâm thần
Nếu trẻ suy dinh dưỡng bào thai ở mức độ cao, dù có thể sống sót nhưng trẻ có thể xuất hiện các dấu hiệu về thần kinh như chậm phát triển về thấn kinh.
Theo tổ chức y tế thế giới (WHO), có đến 1/3 số trẻ có cân nặng khi sinh dưới 2.500g chết trong những năm đầu đời.
4. Trẻ bị suy dinh dưỡng thai thai phải làm sao?
- Cho trẻ nằm cạnh mẹ ngay sau khi sinh, ủ ấm bé. Cần cho trẻ bú ngay trong nửa giờ đầu tiên.
- Mẹ chủ động bổ sung dinh dưỡng cho mình để tạo nguồn sữa giàu dinh dưỡng cho bé. Hãy cho bé bú ngay sau khi sinh ra, cho bé bú nhiều cữ hơn trẻ bình thường và cho bé bú cả ban đêm trong 6 tháng đầu. Khi bé ăn dặm được vẫn cần tiếp tục cho bú mẹ đến hai tuổi. Chú trọng nuôi con bằng sữa mẹ để giúp bé cải thiện tình trạng suy dinh dưỡng của mình.
- Theo dõi cơ thể bé thường xuyên để kịp thời phát hiện và xử lý kịp thời những trường hợp như bé bị hạ thân nhiệt, hạ đường máu, hay hạ canxi máu.
- Tắm nước sạch, thay băng rốn cho bé hàng ngày.
- Chỉ nên cho bé tập ăn dặm khi được hơn 6 tháng tuổi, đảm bảo khẩu phần ăn của bé có đầy đủ các vi chất thiết yếu.
- Cho trẻ uống vitamin A, vitamin D và tiêm vắc-xin đầy đủ theo quy định của y tế.
- Mẹ có thể cho bé bổ sung thêm men tiêu hóa để bé phát triển cả chiều cao, cân nặng và phòng ngừa bệnh suy dinh dưỡng.
- Ngoài ra còn cần ăn uống bổ sung thêm các vi chất như canxi, vitamin D theo chỉ dẫn của bác sĩ để giúp trẻ phát triển chiều cao, phòng trừ thừa cân béo phì do thấp còi.
- Trẻ cần được khích lệ, chuyện trò để ổn định và phát triển trí tuệ.
- Các bé đến tuổi ăn dặm hay các bé từ 2 tuổi trở lên mẹ cần đảm bảo bữa ăn của bé đầy đủ chất nếu bé vẫn còn suy dinh dưỡng. Mẹ có thể cho trẻ dùng thêm sữa dành riêng cho trẻ chậm lớn, suy dinh dưỡng.
- Trẻ suy dinh dưỡng thường biếng ăn vì vậy cần cho ăn nhiều bữa trong ngày. Mẹ hãy thay đổi cách chế biến cho hợp khẩu vị, giúp trẻ ăn ngon miệng.
- Cha mẹ cần có một bảng theo dõi chi tiết phát triển cân nặng, chiều cao của con xem kết quả như thế nào. Nếu tốt thì cần duy trì còn nếu không tốt cần đưa đến gặp bác sĩ chuyên khoa.
5. Cách phòng tránh suy dinh dưỡng bào thai
- Khi đang mang thai bầu cần ăn no, ăn đủ chất để giúp phát triển bảo thai như các loại đậu, trứng, tôm, cá, rau, hoa quả tươi...
- Mẹ bầu cần bổ sung thêm viên sắt từ khi có thai đến sau khi đẻ để chống thiếu máu.
- Có chế độ lao động và nghỉ ngơi hợp lý, tránh mọi lo âu phiền muộn trong cuộc sống làm ảnh hưởng đến bào thai.
- Không uống rượu và hút thuốc lá, thuốc lào khi có thai, kể cả hút thuốc thụ động.
- Không nên sinh con khi còn quá ít tuổi dưới 18 và sinh con khi trên 35 chị em cần đặc biệt lưu ý chăm sóc sức khỏe cũng như sức khỏe thai kỳ để giảm nguy cơ suy dinh dưỡng bào thai.
- Các bà mẹ cần được đi khám thai định lỳ 1 tháng 1 lần. Khám để các bác sĩ phát hiện các bất thường về thai nhi để có cơ sở tư vấn cho các bà mẹ để chăm sóc trẻ khi còn trong bụng mẹ.
- Nếu mẹ mắc các bệnh mãn tính, mẹ cần chữa khỏi bệnh rồi mới mang thai. Nếu mẹ mắc bệnh giang mai hoặc AIDS thì không nên sinh con vì nguy cơ rất cao mẹ có thể truyền bệnh cho thai nhi.
Trên đây là những thông tin về suy dinh dưỡng bào thai mà chúng ta cần phải lưu ý vì nó ảnh hưởng đến bé rất nhiều, không chỉ là khi bé chào đời mà còn trong hành trình phát triển, lớn lên sau này của con. Chuyên mục Mang thai hy vọng bài viết này sẽ giúp ích nhiều cho tất cả mọi chị em, có thêm kiến thức cần thiết về suy dinh dưỡng bào thai nhằm có cách phòng tránh, chăm sóc bản thân và thai nhi một cách tốt nhất.
Chi Lê tổng hợp
