Bệnh nhân xơ tử cung là gì và những điều chị em phụ nữ cần biết

1. Bệnh nhân sơ tử cung là gì?

Nhân sơ tử cung hay còn có tên gọi khác là u xơ tử cung. Bệnh xuất hiện khi khối u lành tính ở thành tử cung do sự tăng trưởng quá mức của các mô ở tử cung gây nên Thường xảy ra ở chị em phụ nữ trong độ tuổi từ 30 – 50 tuổi. Hiện nay, vẫn chưa xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh nhưng rất có thể nó có liên quan trực tiếp đến hoocmôn nội tiết tố estrogen. Khi hormone này càng tăng cao thì khối u càng phát triển với tốc độ nhanh chóng.

Tử cung là bộ phận có cấu tạo từ các khối cơ có khả năng đàn hồi, là nơi phát triển của thai nhi. Khi bất cứ vị trí nào của tử cung xảy ra tình trạng xơ hóa thì có thể được gọi là nhân xơ tử cung. Sau một thời gian nhân xơ có thể phát triển thành khối u xơ tử cung. 

Khối u này thường lành tính, ở phụ nữ chỉ có 0,1 % là u ác tính. Những u này xuất hiện ở thành tử cung, được cấu tạo từ các tế bào cơ. Có thể có một u hay nhiều u (đa nhân xơ tử cung) kích thước khác nhau, có thể nhỏ vài milimet những cũng có khi lại to chiếm gần như toàn bộ ổ bụng.

Đây là chứng bệnh rất phổ biến. Có đến 80% phụ nữ mắc chứng này. Tuy nhiên, mức độ nguy hiểm trong mỗi trường hợp lại khác nhau tùy thuộc vào mức độ phát triển của các khối u. Đặc biệt nghiêm trọng với những mẹ trên 30 tuổi mới mang thai lần đầu .

Kích thước của u xơ tử cung

• Khối u xơ có kích thước nhỏ hơn 3 cm (< 30 mm). Tổ chức xơ nhỏ hơn và rõ giới hạn thì được gọi là nhân xơ. Trong tử cung có nhiều khối nhân xơ tử cung thì được gọi là đa nhân xơ tử cung.
• Khối u xơ có thích thước lớn hơn 3 cm (> 30 mm). Làm thay đổi hình dạng tử cung được gọi là u xơ tử cung. Trong tử cung có nhiều khối u xơ tử cung được gọi là đa xơ tử cung.

1.1. Nguyên nhân u xơ tử cung gián tiếp

Yếu tố di truyền

U xơ có thể làm thay đổi gen khác với tế bào cơ tử cung bình thường. U xơ có xu hướng xảy ra theo gia đình. Nếu bạn có mẹ hoặc bà mắc bệnh nhân xơ tử cung thì bạn rất dễ mắc phải nó. Tuy nhiên, không phải tất cả các ca nhân xơ tử cung đều do di truyền.

Estrogen và Progesterone

U xơ có nhiều thụ thể estrogen và progesterone hơn các tế bào cơ tử cung bình thường và có xu hướng teo lại sau mãn kinh do sự suy giảm hormone.

Béo phì

Thừa cân sẽ làm suy giảm chất đề kháng insulin, gây suy giảm chức năng của các bộ phận khác như thận, tuyến giáp, vùng dưới đồi… Chính tuyến giáp là nơi có ảnh hưởng rất lớn đến nội tiết tố nữ. Rối loạn tuyến giáp có thể gây hiện tượng cường estrogen , từ đó dẫn tới nguy cơ mắc nhân xơ tử cung.

Những nguyên nhân khác

• Có kinh nguyệt sớm trước 12 tuổi.
• Bị cường estrogen kết hợp với tiền sử bệnh tiểu đường, u sợi tuyến vú,…
• Sinh ít con hoặc không sinh con, vô sinh.
• Mang thai làm cho cơ thể tăng sản xuất estrogen. Điều này làm cho nhân xơ tử cung có cơ hội phát triển nhanh chóng.
• Rối loạn nội tiết.
• Mắc các bệnh phụ khoa.
• Viêm loét tử cung.

1.2. Triệu chứng của bệnh nhân xơ tử cung

• Rối loạn kinh nguyệt, có sự thay đổi về máu kinh như: rong kinh, băng kinh và kèm theo đau bụng kinh.
• Ra nhiều khí hư bất thường, khí hư có lẫn máu hoặc mủ.
• Đau vùng bụng dưới, khung xương chậu và vùng thắt lưng.
• Bí tiểu, khó tiểu, tiểu rắt khi khối nhân xơ phát triển gây chèn ép bàng quang,… Một số trường hợp u xơ tăng áp lực lên bàng quang hoặc trực tràng dẫn đến mắc tiểu thường xuyên.
• Táo bón hoặc đau bụng (trực tràng).
• Đau lưng, đau bụng hoặc vùng chậu.
• Chảy máu âm đạo bất thường.
• Ra nhiều khí hư loãng như nước.
• Sờ thấy khối u ở hạ vị, dưới rốn.
• Đau và khó chịu khi giao hợp.
• Chu kì kinh nguyệt kéo dài, lượng máu kinh lớn.
• Bụng to ra như đang mang thai do u chèn lên dạ dày. Đó cũng là lý do nhiều mẹ gặp tình trạng mang thai giả .

1.3 Tác hại của bệnh nhân xơ tử cung

• Nếu không được phát hiện và can thiệp sớm thì khối nhân xơ có thể phát triển nhanh chóng và gây nhiều ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và sinh hoạt hàng ngày của người bệnh.
• Có thể gây tắc vòi trứng hoặc che lấp lỗ tử cung, làm thay đổi lớp niêm mạc tử cung khiến cho việc thụ thai khó khăn, làm tăng nguy cơ vô sinh – hiếm muộn.
• Nếu mắc bệnh nhân xơ tử cung khi đang mang thai thì có thể khiến ngôi thai bất thường, sẩy thai hoặc sinh non. Sau khi sinh nhân xơ sẽ nhỏ lại và dễ bị viêm nhiễm hoặc gây ra chứng thuyên tắc mạch máu.
• Gây nên nhiều khó khăn trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày như: bị căng tức bụng, khó tiểu, tiểu rắt, ứ thận, sỏi thận, táo bón,…
• Rong kinh kéo dài gây thiếu cơ, cơ thể mệt mỏi, suy nhược, thường xuyên bị chóng mặt.
• Ảnh hưởng đến sức khỏe như: Gây hoa mắt, chóng mặt, ngất xỉu, mắc các bệnh về tim mạch,...
• Sưng và khó chịu có thể xảy ra ở vùng bụng dưới. Chúng cũng có thể gây ra táo bón với những cử động đau ruột.
• Ung thư. Trường hợp này rất hiếm.
• Biến chứng nghiêm trọng như: Huyết khối tắc mạch cấp tính, huyết khối tĩnh mạch sâu, suy thận cấp và chảy máu bên trong.

2. Điều trị bệnh nhân xơ tử cung

Bác sĩ khi điều trị bệnh này cần dựa vào vị trí, kích thước, tính chất của khối nhân xơ và tình trạng sức khỏe của người bệnh, các bác sỹ mới có phác đồ điều trị phù hợp và hiệu quả.

Không được tùy tiện sử dụng bất kỳ loại thuốc hay phương pháp điều trị nào khi chưa thăm khám và chưa có chỉ định của bác sỹ. Việc dùng sai thuốc, sai phương pháp sẽ khiến cho khối nhân xơ phát triển nhanh hơn và gây nhiều biến chứng nguy hiểm hơn.

2.1. Điều trị bằng thuốc

Nếu khối nhân xơ còn nhỏ và chưa gây ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh thì có thể điều trị bằng thuốc tây chuyên khoa giúp giảm kích thước khối nhân xơ nhanh chóng, kết hợp với dùng thuốc đông y giúp người bệnh cân bằng nội tiết tố, tăng sức đề kháng, nhanh chóng hồi phục sức khỏe, đồng thời hạn chế tối đa sự tái phát của bệnh,…

Tất cả những loại thuốc được chỉ đinh chỉ tạm thời làm giảm triệu chứng của u xơ, hoặc làm chậm sự phát triển của u xơ. Một khi người bệnh ngưng điều trị, u xơ sẽ phát triển trở lại. Một số tác dụng phụ của thuốc có thể gây khó chịu cho người bệnh như trầm cảm, khó ngủ, đau khớp, giảm ham muốn tình dục,…

2.1.1. Những loại thuốc thường được áp dụng trong điều trị bệnh

• Thuốc có tác dụng làm giảm kích thước của khối u.
• Thuốc kháng hormone có tác dụng ngăn chặn sự phát triển của khối u.
• Thuốc giảm đau để làm giảm các cơn đau gây ra bởi nhân xơ tử cung.

2.1.2. Một số thuốc có thể dùng để điều trị nhân xơ tử cung

• Thuốc chống viêm không chứa sterioid. Chúng có thể hạn chế lượng máu chảy do nhân xơ tử cung và không gây ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
• Thuốc tránh thai giúp điều chỉnh chu kỳ rụng trứng. Và chúng sẽ làm giảm các cơn đau hoặc lượng máu trong chu kỳ của bạn.
• Tiêm thuốc nội tiết có tác dụng làm giảm các hooc mon hướng sinh dục từ đó làm giảm kích thích buồng trứng sản sinh ra estrogen và progesterone khiến u xơ bị giảm dần kích thước và tiêu khối u.

Các loại thuốc khác

• Gonadotropin (GnRH-a): Thuốc có tác dụng làm cho cơ thể ở trạng thái tương tự như mãn kinh, thu nhỏ kích thước u xơ.. GnRH – a chỉ được sử dụng trong vài tháng vì nó gây ra tác dụng phụ là làm yếu xương. U xơ tử cung có thể phát triển trở lại khi tạm ngừng điều trị bằng phương pháp này.
• Ulipristal (Fibristal): Thuốc được sử dụng để điều trị các triệu chứng từ trung bình đến nghiêm trọng của u xơ ở những người đang có kế hoạch phẫu thuật. Không nên dùng thuốc này quá 3 tháng.

2.2. Điều trị bằng phẫu thuật

Nếu trường hợp khối nhân xơ phát triển lớn, gây chèn ép các bộ phận xung quanh và gây nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe thì buộc phải tiến hành phẫu thuật. Có thể thực hiện phẫu thuật mổ phanh hoặc mổ nội soi để trị dứt điểm.

Trước khi quyết định chọn cách phẫu thuật để điều trị nhân xơ tử cung, bạn cần suy nghĩ thật kỹ. Khả năng tình dục, sinh con của bạn có thể bị ảnh hưởng. Chỉ phẫu thuật khi các biện pháp điều trị khác không có hiệu quả. Những loại phẫu thuật bạn có thể lựa chọn như sau:

• Phẫu thuật tận gốc : Cắt bỏ toàn bộ tử cung, dành cho các bệnh nhân có khối u lớn gây chèn ép cho các cơ quan khác, có triệu chứng rong kinh hoặc cường kinh dữ dội, bệnh nhân gần hoặc đã bước vào tuổi mãn kinh và không còn nhu cầu sinh con. Phương pháp này sẽ loại bỏ hoàn toàn nhân xơ tử cung.
• Phẫu thuật bảo tồn : Bóc tách nhân xơ và giữ lại phần tử cung còn lại, thường áp dụng ở bệnh nhân còn trẻ tuổi và vẫn muốn sinh con.
• Áp dính nội mạc tử cung : Dùng dụng cụ sinh nhiệt phá hủy nội mạc tử cung. Phương pháp này áp dụng cho trường hợp u xơ dưới niêm mạc gây rong kinh và bệnh nhân không có nhu cầu sinh con nữa.

Lưu ý: Bạn nên lựa chọn phẫu thuật bảo tồn. Sau khi thực hiện phẫu thuật, bệnh nhân vẫn cần theo dõi định kỳ kiểm tra khối nhân xơ thường xuyên. Trong trường hợp này, nếu như khối nhân xơ vẫn có xu hướng phát triển lớn hơn hoặc gây ra biến chứng, bệnh nhân cần quay lại với việc tiến hành điều trị bằng thuốc hoặc phẫu thuật.

2.3. Phương pháp UAE/UFE

Đây là phương pháp điều trị nhân xơ tử cung bằng thuyên tắc động mạch tử cung qua da. Phương pháp ngày được thực hiện bằng cách dùng thuốc tiêm vào động mạch tử cung gây tắc những nhánh mạch máu nuôi u xơ tử cung. UAE/UFE có thể thay thế cho phẫu thuật cắt tử cung và bóc u xơ. Việc áp dụng hình thức này sẽ giúp thời gian hồi phục ngắn hơn, ít mất máu hơn. Tuy nhiên, phương pháp này không áp dụng với những bệnh nhân đa nhân xơ và những người có nhu cầu sinh con.

3. Những điều bạn cần biết về bệnh nhân xơ tử cung

3.1. Muốn phát hiện bệnh sớm cần làm gì?

• Kết hợp khám phụ khoa và khám bụng để giúp chuẩn đoán chính xác nhất bệnh.
• Siêu âm ngã bụng để phát hiện có nhân xơ hay không.
• Kiểm tra buồng trứng, tử cung bằng siêu âm ngã âm đạo.
• Xem tình trạng nội mạc tử cung và ống dẫn trứng bằng chụp HSG.
• Soi tử cung để chuẩn đoán và đưa ra từng phương pháp điều trị cho mỗi loại nhân xơ.
• MRI vùng chậu sẽ cho hình ảnh sắc nét hơn. Buồng trứng, tử cung và các cơ quan sinh dục khác sẽ được hiển thị rõ ràng.

3.2. Chăm sóc người bị nhân xơ tử cung như thế nào?

• Ăn uống và sinh hoạt hợp lý, khoa học.
• Tránh và hạn chế một số các thực phẩm như đường, cà phê, sữa và các thực phẩm chế biến từ sữa, thịt đỏ, các chất kích thích… Hãy chọn thực phẩm có nhiều flavonoid, rau xanh , trà xanh và cá nước lạnh như cá ngừ hoặc cá hồi .
• Giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng, stress kéo dài.
• Có chế độ tập luyện thể dục, thể thao đều đặn, khoa học.
• Tránh làm việc và vận động quá sức trong ngày nguyệt san.
• Bổ sung thêm sắt theo chỉ định của bác sĩ trong ngày kinh nguyệt nếu ra quá nhiều máu. Có thể bổ sung sắt từ gan động vật.
• Cần tiến hành thăm khám ngay khi có triệu chứng của bệnh.
• Thực hiện theo đúng chỉ định và uống thuốc theo đơn của bác sĩ.
• Giảm cân nếu bạn thừa cân.

Một số biện pháp điều trị tại nhà

• Châm cứu.
• Yoga.
• Xoa bóp.

3.3. Những điều lưu ý trong dinh dưỡng của người bị nhân xơ tử cung

• Hạn chế ăn các loại trái cây và rau quả có tác dụng làm tăng hormone như táo, lê, mận, cà chua, dưa leo…
• Không nên uống các nước chứa chất kích thích, caffein.
• Hạn chế ăn muối vì muối khiến cho khả năng đào thải chất độc của gan bị ảnh hưởng.
• Nên ăn các thực phẩm giàu vitamin C và có màu sắc sặc sỡ giúp thúc đẩy các tế bào khỏe mạnh phát triển và giúp hạn chế các tế bào bị bệnh trong cơ thể.
• Các thực phẩm giàu bioflavonoid giúp cân bằng lượng estrogen trong cơ thể như đậu nành, sữa đậu nành, đậu hũ, đậu đen, đậu lăng, các loại thịt có màu trắng, thịt từ gia cầm và các loại cá nên được sử dụng khi đang mắc chứng u xơ tử cung.

3.4. Bệnh nhân xơ tử cung có quan hệ được không?

Tốt nhất cần kiêng việc quan hệ vì việc quan hệ tình dục có thể kích thích quá trình sản sinh nội tiết tốt estrogen, đây là yếu tố thúc đẩy và mang tính kích thích quá trình u xơ phát triển. Hơn nữa việc quan hệ tình dục trong thời điểm này có thể làm tăng nguy cơ chảy máu bất thường ở bộ phận sinh dục. Điều đáng lo ngại hơn nữa chính là bệnh lý này còn là một trong những nguyên nhân ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nữ giới, hạn chế quá trình làm tổ của trứng ở buồng tử cung. 

3.5. Bệnh nhân xơ tử cung có tự biến mất?

Nhân xơ có kích thước nhỏ, thường không gây ra nhiều triệu chứng lâm sàng, nên người bệnh thường khó phát hiện được bệnh từ sớm. Tuy nhiên, nhân xơ tử cung không thể tự biến mất. Trong một số trường hợp nhân xơ có thể phát triển chậm và không thể hiện biểu hiện gì ra bên ngoài; nhưng phần lớn là sau một thời gian khối nhân xơ sẽ lớn dần, đến một kích thước nhất định gọi là u xơ tử cung.

3.6. Bệnh nhân xơ tử cung có mang thai được không?

Khi mắc bệnh này, chị em hoàn toàn có thể mang thai bình thường. Nếu thuộc các trường hợp sau:

• Kích thước nhân xơ tử cung nhỏ dưới 50mm, không có triệu chứng u xơ tử cung điển hình nào. Tuy nhiên, trong quá trình mang thai cần được theo dõi chặt chẽ.
• Khối nhân xơ trên 50mm hoặc khối u nhỏ hơn 50mm nhưng lại có nhiều biến chứng. Lúc này, cần điều trị trước, sau đó mới nên mang thai .

Chắc hẳn qua bài viết trên chị em đều có thể trả lời cho nhiều thắc mắc về bệnh nhân xơ tử cung là gì đúng không nào! Đây là một căn bệnh lành tính và ít gây nguy hiểm. Tuy nhiên, chị em cũng cần để ý, phát hiện bệnh kịp thời nếu mắc phải, nhằm có cách điều trị phù hợp, cũng như chăm sóc bản thân khoa học hơn. Như thế, chị em sẽ tránh những biến chứng xấu gây nguy hiểm cho sức khỏe và hay khả năng ảnh hưởng đến việc có con của bản thân về sau nhé.

Chi Lê tổng hợp