1. Cha mẹ cần lưu ý điều gì đối với cách dạy con tự kỷ tại nhà
Trong cách dạy con tự kỷ tại nhà, các cha mẹ hãy cố gắng thực hiện những điều sau:
- Bạn hãy tìm hiểu về Hội chứng phổ tự kỷ (Autism Spectrum Disorder – ASD). Bạn càng hiểu rõ về ASD thì bạn sẽ càng được trang bị tốt hơn để đưa ra các quyết định sáng suốt cho trẻ. Bạn hãy tự giáo dục bản thân về các lựa chọn điều trị, đặt các câu hỏi, và tham gia vào tất cả các quyết định điều trị.
- Bạn hãy trở thành chuyên gia về trẻ. Bạn hãy tìm hiểu nguyên nhân gây ra các hành vi thách thức và phá rối của trẻ cũng như điều gì tạo ra phản ứng tích cực nơi con. Điều gì khiến trẻ thấy căng thẳng, sợ hãi? Bình tĩnh? Không thoải mái? Thú vị? Nếu bạn hiểu được điều gì ảnh hưởng đến trẻ, bạn sẽ khắc phục sự cố tốt hơn và ngăn ngừa cũng như điều chỉnh các tình huống gây khó khăn
- Bạn hãy chấp nhận trẻ với những điều kì quặc cũng như tất cả những điều khác. Thay vì tập trung vào việc con mình khác những đứa trẻ khác như thế nào, và trẻ thiếu điều gì, bạn hãy tập chấp nhận. Bạn hãy tập tận hưởng những điều đặc biệt ở trẻ, khen ngợi những thành công nhỏ và ngừng so sánh con với trẻ khác. Cảm thấy được yêu thương và chấp nhận vô điều kiện sẽ giúp trẻ nhiều hơn bất cứ điều gì khác.
- Bạn đừng bao giờ bỏ cuộc. Chúng ta không thể dự đoán được diễn tiến của Hội chứng tự kỷ . Vì vậy, bạn đừng vội kết luận cuộc sống của trẻ sẽ trở thành như thế nào. Giống như những người khác, trẻ tự kỷ có cả cuộc đời để trưởng thành và phát triển khả năng của mình.
2. Các chiến lược hữu ích trong cách dạy con tự kỷ tại nhà
Dưới đây là một số chiến lược hữu ích trong cách dạy con tự kỷ tại nhà:
2.1. Cung cấp những cấu trúc đem lại sự an toàn là vô cùng quan trọng
2.1.1. Hãy nhất quán
Trẻ tự kỷ thường gặp khó khăn trong việc áp dụng những gì chúng học được ở một môi trường (ví dụ như trường học hoặc nơi trị liệu) vào môi trường khác, kể cả ở nhà. Chẳng hạn, trẻ sử dụng ngôn ngữ ký hiệu để giao tiếp ở trường, nhưng không nghĩ sẽ sử dụng chúng tại nhà.
Tạo sự nhất quán trong môi trường của trẻ là cách tốt nhất để củng cố việc học tập của con. Bạn hãy tìm hiểu xem các nhà trị liệu của trẻ đang làm gì và tiếp tục các kỹ thuật của họ tại nhà. Khám phá khả năng thực hiện trị liệu ở nhiều nơi để khuyến khích trẻ chuyển những gì đã học ở môi trường này sang môi trường khác. Điều quan trọng là bạn phải nhất quán trong cách bạn tương tác với trẻ và đối phó với những hành vi thách thức của con.
2.1.2. Một lịch trình cố định sẽ giúp ích rất nhiều trong cách dạy con tự kỷ tại nhà
Trẻ tự kỷ có xu hướng làm tốt nhất khi chúng có một lịch trình hoặc thói quen có cấu trúc chặt chẽ. Vì vậy, một lịch trình cố định sẽ giúp ích rất nhiều trong cách dạy con tự kỷ tại nhà.
Bạn hãy lập thời gian biểu cho trẻ với thời gian đều đặn cho các bữa ăn, liệu pháp điều trị, đến trường và giờ đi ngủ. Cố gắng giảm thiểu sự gián đoạn đối với thói quen này. Nếu có sự thay đổi lịch trình không thể tránh khỏi, hãy chuẩn bị trước cho trẻ.
2.1.3. Khen thưởng hành vi tốt là việc không thể thiếu
Sự củng cố tích cực có hiệu quả lâu dài đối với trẻ mắc chứng tự kỷ. Vì vậy, trong cách dạy con tự kỷ tại nhà, khen thưởng hành vi tốt là việc không thể thiếu.
Bạn hãy cố gắng “bắt gặp” trẻ đang làm điều gì đó tốt. Hãy khen ngợi khi trẻ có hành động phù hợp hoặc khi con học được một kỹ năng mới. Sự khen ngợi của bạn nên đề cập thật cụ thể hành vi của trẻ mà bạn muốn khen. Ngoài ra, bạn cũng hãy tìm những cách khác để thưởng cho trẻ khi con có hành vi tốt. Chẳng hạn như bạn có thể cho con một miếng dán hoặc để trẻ chơi với món đồ chơi mà con thích.
2.1.4. Tạo một vùng an toàn tại nhà dành cho trẻ
Một khu vực riêng đem lại sự thư giãn và an toàn cũng là một điều rất quan trọng trong cách dạy con tự kỷ tại nhà.
Bạn hãy tạo một không gian riêng, nơi trẻ có thể thư giãn, cảm thấy yên tâm và an toàn. Điều này sẽ liên quan đến việc thiết lập các ranh giới theo cách mà trẻ có thể hiểu được. Các dấu hiệu trực quan như băng keo màu để giới hạn khu vực, các nhãn dán trên vật dụng trong nhà,…có thể hữu ích. Bạn cũng cần đảm bảo không gian đó và các khu vực khác an toàn, đặc biệt nếu trẻ dễ nổi cơn thịnh nộ hoặc thực hiện các hành vi gây thương tích cho bản thân và người khác.
2.2. Tìm những cách giao tiếp không lời để giúp bạn và trẻ kết nối với nhau
Kết nối với trẻ bị tự kỷ có thể là thách thức với nhiều người, kể cả cha mẹ chúng. Tuy nhiên, có những cách giao tiếp không cần dùng đến lời nói hay tiếp xúc vẫn có thể giúp tăng mối liên kết giữa bạn và trẻ.
Bạn chỉ cần học ngôn ngữ giao tiếp không lời trong cách dạy trẻ tự kỷ tại nhà để giúp bạn và trẻ kết nối với nhau.
2.2.1. Tìm kiếm các tín hiệu phi ngôn ngữ trong cách dạy con tự kỷ tại nhà
Nếu tinh ý và để ý, bạn có thể học cách tiếp thu các tín hiệu phi ngôn ngữ mà trẻ tự kỷ sử dụng để giao tiếp. Bạn hãy chú ý đến âm thanh trẻ tạo ra, nét mặt và cử chỉ trẻ thể hiện khi mệt mỏi, đói hoặc muốn thứ gì đó.
2.2.2. Tìm ra động cơ đằng sau những cơn giận dữ của trẻ
Trong cách dạy con tự kỷ tại nhà thì việc tìm ra động cơ đằng sau cơn giận dữ của con cũng khá quan trọng. Nó sẽ giúp bạn hạn chế việc con mắc phải chúng trong tương lai.
Việc cảm thấy khó chịu khi bị hiểu lầm ý muốn hoặc bị phớt lờ là điều tự nhiên và đối với trẻ mắc ASD cũng như vậy. Khi trẻ đã biểu hiện sự giận dữ ra ngoài, đó là do bạn đã không nắm được tín hiệu mà trẻ gửi đi. Đây cũng là cách trẻ thể hiện sự thất vọng và thu hút sự chú ý của bạn.
2.2.3. Hãy dành thời gian để vui chơi cùng nhau
Trong cách dạy con tự kỷ tại nhà thì vui chơi là các hoạt động không thể thiếu. Một đứa trẻ dù mắc chứng ASD thì vẫn là trẻ nhỏ. Đối với trẻ tự kỷ và cha mẹ thì cần phải có nhiều thứ hơn là liệu pháp trị liệu. Bạn hãy lên lịch vui chơi khi trẻ tỉnh táo nhất. Bạn hãy nghĩ về những thứ khiến trẻ vui vẻ để lựa chọn trò chơi, cách chơi cùng nhau. Trẻ có thể thích thú các hoạt động khi chúng không mang tính chất trị liệu hoặc giáo dục, mà chỉ là vui chơi đơn thuần.
Việc bạn dành thời gian vui chơi cùng trẻ cũng như trẻ yêu thích khoảng thời gian không bị áp lực cùng với bạn sẽ đem lại lợi ích to lớn và tích cực cho cả hai. Hãy cùng chơi trên tinh thần vui chơi là một phần thiết yếu của việc học đối với tất cả trẻ em, kể cả trẻ tự kỷ.
2.2.4. Chú ý đến sự nhạy cảm của các giác quan cũng là việc bạn không nên bỏ qua
Nhiều trẻ tự kỷ rất nhạy cảm với ánh sáng, âm thanh, sự tiếp xúc, mùi hương và mùi vị. Trong khi một số trẻ tự kỷ khác lại kém nhạy cảm với các kích thích cảm giác. Chính vì vậy, chú ý đến sự nhạy cảm của các giác quan là việc bạn không nên bỏ qua trong cách dạy con tự kỷ tại nhà.
Bạn hãy tìm ra loại âm thanh, mùi vị, chuyển động, sự tiếp xúc nào kích hoạt các hành vi xấu ở trẻ và loại nào tạo ra phản ứng tích cực. Khi bạn hiểu được điều gì ảnh hưởng tích cực và tiêu cực đến trẻ, bạn sẽ có cách ứng phó phù hợp và hiệu quả hơn. Cũng như bạn có thể giúp con khắc phục sự cố tốt hơn và ngăn ngừa các tình huống gây khó khăn. Từ đó, bạn và trẻ sẽ cùng trải nghiệm thành công hơn.
Cách dạy trẻ tự kỷ tại nhà bao gồm những kỹ thuật, chiến lược cần được thực hiện kiên trì và nhất quán. Tuy nhiên, trẻ tự kỷ cũng như mọi đứa trẻ khác, đều là đặc biệt và duy nhất. Vì vậy, chúng ta không thể áp dụng một phương pháp duy nhất, cứng nhắc cho mọi trẻ mắc hội chứng này. Điều quan trọng là bạn hiểu được trẻ cần gì, muốn gì, có điểm mạnh và điểm yếu nào để áp dụng các cách dạy phù hợp với con. Tương tự, việc điều trị cũng như vậy. Bạn cần dựa vào trẻ để cùng các bác sĩ, chuyên gia lập kế hoạch điều trị phù hợp và hiệu quả nhất. Có như thế, trẻ mới có thể học tập, phát triển các kĩ năng để hòa nhập xã hội một cách tốt hơn.
Theo Help Guide
Lily Nguyễn lược dịch
