1. Ý nghĩa của việc cúng thịt gà trong văn hóa Việt
Thịt gà là một loại thực phẩm quen thuộc trong các dịp lễ tết, các ngày quan trọng. Chúng ta cứ bước theo truyền thống ông cha nhưng không phải ai cũng biết được nguyên do của việc cúng thịt gà. Việt Nam là một quốc gia có truyền thống nông nghiệp. Chúng ta luôn coi trọng nguồn nước, ánh sáng, thiên nhiên,... Mà gà là đại diện cho mặt trời, nó gọi mặt trời thức dậy. Vì vậy, gà được coi là điều may mắn, là những ngày mới tốt đẹp. Cúng gà tức là cầu mong những điều hạnh phúc, điềm may, điều tốt đẹp sẽ đến.
Theo một vài quan niệm từ ngày xưa, gà còn là đại diện cho người đã khuất. Vào các ngày quan trọng, cúng gà cũng là mong những người thân đã mất về chung vui cùng gia đình. Nhiều năm về trước, người ta cho rằng cúng gà trống là tốt nhất. Bởi gà trống tức là đại kê, gần âm với đại cát. Đây cũng là cách mà mọi người chúc nhau, cùng nhau cầu những điều may mắn sẽ tới. Nhưng về sau, các tập tục này cũng phai nhạt dần. Nó không cùng nghiêm khắc nữa nên nhiều người thay gà trống bằng gà mái. Thịt gà đem cúng không được cắt nhỏ, không chỉ vì yếu tố thẩm mỹ mà còn liên quan đến tâm linh. Con gà còn nguyên chính là cầu mong cho mọi chuyện trọn vẹn, cuộc sống đủ đầy.
2. Cách lựa chọn gà và cách làm thịt gà
Đối với lựa chọn gà để cúng, tốt nhất chúng ta nên chọn gà trống nhưng trong một vài trường hợp bất khả kháng có thể thay bằng gà mái cũng được. Khi đi chợ, lưu ý chọn những con gà khỏe mạnh, nhanh nhẹn. Tuyệt đối không chọn gà rù, mắt đục, không tinh nhanh. Lông gà phải mượt, mào đỏ, móng khỏe và hậu môn hồng hào.
Có một vài lưu ý khi làm gà như sau: Chúng ta cũng phải nhổ sạch lông tơ và dùng tay bóp sạch chất nhờn ra khỏi mũi gà như bình thường. Nhưng phải chú ý lúc cắt tiết không được cắt quá sâu. Còn mổ gà, ta không mổ hết phần bụng như bình thường. Mà chỉ mổ phần bụng sau của gà 5 - 7 cm, rồi lấy nội tạng ra. Nếu vết cắt lớn, lúc luộc xong sẽ không đẹp mắt. Trước khi rửa gà, ta lấy phần mỡ gà ra. Sau đó, chúng ta mới lấy gừng và muối chà khắp mình gà. Rồi rửa lại với nước sạch. Cuối cùng là bẻ chân gà về phía trước (hoặc chặt bỏ). Rồi dùng một sợi dây, xỏ qua mũi gà rồi cột 2 cánh về phía trước. Định hình lại bằng cách cột 2 đầu dây về đùi gà. Đây là cách buộc gà cánh tiên.
3. Cách luộc gà cúng
Nguyên liệu
- Gà: 1 con khoảng 1,5 kg - 2 kg
- Gừng: 1 củ lớn
- Hành tím: 2 củ
- Ớt đỏ: 3 - 4 quả
- Nghệ tươi: 1 nhánh nhỏ
- Muối: 1 hũ
Cách thực hiện
Bước 1: Gừng và hành tím đem đập dập, ớt cắt thành hình hoa và ngâm nước. Còn nghệ thì rửa sạch và băm nhỏ.
Bước 2: Chúng ta chuẩn bị 1 chiếc nồi để luộc gà. Kích cỡ nồi phù hợp với gà, không quá to cũng không quá bé. Để gà vào nồi, đổ vào 1 tô nước sao cho vừa kín lưng gà, thêm vào đó 1 muỗng cafe muối, gừng và hành tím đã đập dập. Sau đó, bật lửa to cho nước sôi lên rồi hạ lửa liu riu. Cứ đun như vậy khoảng 20 phút. Chú ý, ít khi mở nồi ra coi. Lửa nhỏ và giữ nhiệt ổn định sẽ giúp cho gà không bị đỏ, không bị nứt.
Bước 3: Dùng 1 chiếc tăm (hoặc đũa) chọc vào đùi gà. Khi rút tăm, có nước trong chảy ra thì tức là gà đã chín. Tiếp đến, chúng ta tắt bếp. Nhưng không vội vớt gà ra lúc này, để ngâm trong nước khoảng 10 phút. Như vậy, da gà sẽ không bị nứt.
Bước 4: Chúng ta chuẩn bị một chậu nước đun sôi để nguội và bỏ thêm vào 1 ít đá lạnh. Khi vớt gà ra chúng ta nhúng ngay vào chậu nước này, đến khi nguội thì vớt ra, cắt dây cố định cánh gà và để ráo.
Bước 5: Chúng ta xào mỡ gà với 1 ít nghệ. Đợi đến khi mỡ ra hết và chuyển sang màu vàng thì ta tắt bếp. Dùng 1 chiếc cọ quét đều lên da gà. Nhờ công đoạn này, gà sẽ có màu vàng rất đẹp mắt.
Bước 6: Chúng ta bày gà ra đĩa, dùng ớt làm hoa để cài lên miệng gà. Có thể dùng thêm một vài lát ớt và rau ngò để trang trí xung quanh đĩa, tăng thêm phần đẹp mắt.
Với cách luộc gà cúng trên bạn sẽ luôn tự tin trổ tài trong các dịp quan trọng. Bạn sẽ không còn lo gà luộc bị đỏ, bị nứt hay không đẹp mắt nữa. Không còn phải đối mặt với những tình huống dở khóc dở cười vì gà luộc không đẹp mắt hay nứt da,...Và với món gà luộc cúng này chúng ta sẽ cùng nhau giữ nét đẹp truyền thống, theo một cách hoàn hảo nhất. Chúc các bạn thành công!
Lưu Phương - tổng hợp
