1. Ý nghĩa của mâm ngũ quả trong ngày Tết
Ngày Tết, người ta thường thấy mâm ngũ quả xuất hiện trên bàn thờ tổ tiên cùng đĩa xôi và con gà luộc. Đây là một nét văn hóa đặc trưng đã có từ rất lâu đời. Hơn thế nữa, việc bày biện trên mâm cúng những loại quả này không chỉ mang ý nghĩa đơn thuần mà còn biểu hiện cho mong muốn của gia chủ.
Mâm ngũ quả bao gồm 5 loại quả khác nhau. Người ta sẽ chọn ra những loại quả có cái tên mang ý nghĩa để sao cho khi ghép lại với nhau thì thành những câu chúc, lời cầu may mắn, sung túc trong năm mới.
Bên cạnh đó, 5 loại quả trong mâm ngũ quả còn có 5 màu sắc khác nhau, tượng trưng cho ngũ phúc: giàu có, sang trọng, sống lâu, khỏe mạnh, bình yên. Để hiểu hơn về cách bày mâm ngũ quả, mời chị em tiếp tục theo dõi nội dung chi tiết bên dưới đây.
2. Cách bày mâm ngũ quả ba miền
Tùy thuộc vào từng vùng miền mà người ta thường dâng mâm ngũ quả có các loại quả khác nhau. Đó là:
2.1 Cách bày mâm ngũ quả đẹp miền Bắc
Trong dịp Tết , ở miền Bắc, người ta bày mâm ngũ quả theo thuyết ngũ hành. Theo đó, các màu tương ứng với từng hành như sau: trắng – kim, xanh – mộc, đen – thủy, đỏ - hỏa, vàng – thổ.
Mặc dù ngày nay, người ta không còn chú ý nhiều đến sự liên quan giữa ngũ hành và màu sắc của các loại quả trong mâm ngũ quả. Thay vào đó, họ chú trọng đến ý nghĩa trong tên gọi và hình dáng quả nhiều hơn.
Mâm ngũ quả của người miền Bắc thường có một số loại quả như chuối, bưởi, đào, quýt, hồng tương ứng với các ý nghĩa sau:
- Chuối: Bàn tay ngửa bảo bọc, đem lại sự bình an, đa phúc lộc. Bên cạnh đó, loại quả này còn tượng trưng cho con cháu sum vầy, quây quần, đầm ấm.
- Bưởi: Mong muốn an khang, thịnh vượng.
- Đào: Thể hiện sự thăng tiến
- Quýt/cam/hồng: Màu sắc sặc sỡ, tươi tắn thể hiện sự thành đạt.
2.2 Mâm ngũ quả của người miền Nam
Mâm ngũ quả của người miền Nam khá khác biệt so với của người miền Bắc. Lý do là vì họ cho rằng một số loại quả không nên xuất hiện trên mâm cúng ngày Tết, bao gồm:
- Chuối: Âm đọc gần giống với “chúi” làm liên tưởng đến sự nguy khó, làm ăn không phát tài phát lộc được.
- Lê, táo: Tên của 2 loại quả này khiến người ta liên tưởng đến sự lê lết, làm ăn đổ bể, thất bại.
- Cam, quýt: Người xưa có câu “quýt làm cam chịu”. Do đó, người ta thường kiêng cúng các loại quả này.
Những loại quả thường xuất hiện trong mâm cúng của người miền Nam là mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài với mong muốn “cầu sung vừa đủ xài”. Nếu xét theo ý nghĩa của riêng từng loại quả thì sẽ là:
- Mãng cầu: Cầu chúc mọi điều được như ý muốn
- Sung: Sung mãn về sức khỏe và tiền bạc
- Dừa: Có nghĩa là “vừa”, không bị thiếu
- Đu đủ: Mang ý nghĩa đầy đủ, thịnh vượng
- Xoài: Có âm na ná “xài”, chưng chung với một số loại quả khác để mang ý nghĩa tiêu xài không bị thiếu thốn.
2.3 Cách bày mâm ngũ quả ngày Tết của người miền Trung
Khác với những vùng miền khác, người miền Trung thường chưng mâm ngũ quả với những loại quả có sẵn vì đây là vùng đất đai cằn cỗi, ít phì nhiêu. Họ chỉ cần những loại quả tươi ngon là được.
Các gia đình người miền Trung thường cúng thanh long, chuối, dưa hấu, mãng cầu, dưa, sung, cam, quýt.
Hiện nay, phong tục cũng mâm ngũ quả vẫn còn nhưng không nhất thiết chỉ với 5 loại quả. Nhiều gia đình lựa chọn rất nhiều loại quả khác nhau để mâm cúng thêm đẹp và đầy đủ hơn.
3. Bí quyết lựa ngũ quả cho ngày Tết
Để mâm ngũ quả giữ nguyên được màu sắc và độ tươi ngon mặc dù đã chưng từ ngày 30 đến ngày 3 hoặc ngày 4 Tết thì bạn cần có bí quyết lựa chọn hoa quả. Những điều được các bà nội trợ chia sẻ khi được hỏi về chủ đề này là:
- Bạn nên chọn quả mới chín tới hoặc đang ương.
- Bạn nên chọn quả chắc, bề mặt đẹp, không bị trầy xước, còn cuống và lá.
- Bạn không rửa quả rồi để nguyên nước đọng cho vào đĩa cúng.
- Khi bày hoa quả, bạn nên đặt quả ở vị trí chắc chắn, tránh trường hợp quả lăn từ trên mâm xuống khi di chuyển đưa mâm ngũ quả lên ban thờ.
Ngoài ra, để mâm ngũ quả bắt mắt thì ở mặt ngoài của mâm ngũ quả nên xuất hiện tất cả các loại quả. Hãy bày biện một cách hợp lý để đĩa quả trở nên đẹp mắt nhé.
Hy vọng những cách bày mâm ngũ quả vừa được đề cập trên đây sẽ giúp chị em có thêm ý tưởng bày biện cho mâm ngũ quả nhà mình. Lựa chọn cẩn thận và bày biện thật khéo léo để năm nay nhà chúng ta có mâm ngũ quả thật xuất sắc và thật ý nghĩa chị em nhé.
Như Nguyễn tổng hợp
