1. Nguyên tắc ăn uống chung dành cho mẹ bầu
Mang thai là khoảng thời gian đặc biệt và rất nhạy cảm đối với người phụ nữ. Có rất nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến thai kỳ. Trong đó không thể thiếu vấn đề ăn uống.
Các bà mẹ tương lai cần phải chú ý đến việc ăn uống của mình và đảm bảo hai nguyên tắc sau:
- Ăn uống lành mạnh, với chế độ ăn cân bằng, giàu dinh dưỡng
- Tránh các loại thực phẩm gây hại hoặc ảnh hưởng xấu đến thai kỳ
Ngoài việc ăn uống lành mạnh thì tránh các loại thực phẩm có hại cũng rất quan trọng, mẹ không nên bỏ sót nhé.
Trong hằng hà sa số các loại thực phẩm hàng ngày, bà bầu kiêng ăn gì, uống gì cũng là việc có thể khiến mẹ bối rối.
Dưới đây là danh sách những loại thực phẩm mẹ nên kiêng hoặc hạn chế sử dụng trong thai kỳ:
2.1. Bà bầu kiêng ăn các loại cá có hàm lượng thủy ngân cao là tốt nhất
Thủy ngân là một chất rất độc hại đối với thai nhi. Nó thường được tìm thấy ở những nguồn nước bị ô nhiễm. Hiện chưa có một mức khuyến cáo an toàn nào đối với loại chất này.
Ở hàm lượng cao, thủy ngân có thể gây hại cho hệ thần kinh, hệ miễn dịch và thận. Nó cũng gây ra những vấn đề về phát triển đối với trẻ em.
Vì các đại dương hiện nay hầu như đều bị ô nhiễm, nên những loại cá sống trong đó cũng bị hấp thụ loại chất độc hại này.
Chính vì vậy, phụ nữ có thai được khuyên nên giới hạn lượng cá tiêu thụ xuống không quá 1-2 khẩu phần một tháng.
Một số loại cá có chứa hàm lượng cao thủy ngân gồm:
- Cá mập
- Cá kiếm
- Cá thu vua
- Cá ngừ (đặc biệt là cá ngừ đại dương)
Tuy nhiên mẹ lưu ý là chỉ một số kể trên chứ không phải tất cả các loại cá biển đều nên hạn chế.
Một số loại cá có chứa hàm lượng thủy ngân thấp rất giàu các dưỡng chất có lợi cho thai kỳ. Ví dụ như các loại cá béo.
2.2. Hải sản tái hoặc sống là thực phẩm bà bầu nên kiêng ăn
Hải sản sống, đặc biệt là những loại có vỏ có thể gây nhiều dạng nhiễm khuẩn. Một số loại nhiễm khuẩn ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ, khiến mẹ bị mất nước, mất sức. Một số khác có thể gây hại cho thai nhi, thậm chí gây thai lưu.
Đặc biệt khi mang thai , hệ miễn dịch của mẹ bị yếu đi. Lúc này, mẹ có nguy cơ bị nhiễm khuẩn, nhiễm trùng cao gấp nhiều lần so với người bình thường.
Ví dụ như đối với vi khuẩn Listeria, mẹ bầu có nguy cơ nhiễm tăng gấp 20 lần so với người thường. Loại vi khuẩn này được tìm thấy trong đất, nước bị ô nhiễm hay thực vật sống trong môi trường ô nhiễm. Cá sống có thể bị nhiễm khuẩn này trong quá trình chế biến bao gồm cả xông khói và sấy khô.
Listeria có thể truyền cho thai nhi qua nhau thai ngay cả khi mẹ không có dấu hiệu bệnh. Điều này có khả năng dẫn đến sinh non, sảy thai, thai lưu và các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác.
Do đó, mẹ bầu nên tránh tiêu thụ cá sống và động vật có vỏ, bao gồm cả các món sushi.
2.3. Thịt tái, sống và chế biến sẵn cũng thuộc danh sách thực phẩm mà bà bầu kiêng ăn
Tương tự như hải sản tái, sống, thịt tái, sống và chế biến cũng có thể gây nhiễm khuẩn cho bạn khi mang thai.
Trong khi một số loại vi khuẩn được tìm thấy trên bề mặt thịt. Một số loại khác có thể tồn tại bên trong thớ thịt.
Thịt bao gồm cả của gia súc và gia cầm đều không nên được tiêu thụ tái hoặc sống. Bản thân chúng có thể chứa ký sinh trùng. Hoặc thịt bị nhiễm khuẩn trong quá trình chế biến. Dù là kiểu nào thì cũng đều gây tác hại cho sức khỏe của bạn và em bé.
Nếu muốn sử dụng các loại thịt chế biến sẵn như xúc xích, thịt xông khói,…mẹ bầu cần làm nóng đến nhiệt độ sôi để đảm bảo an toàn.
2.4. Bà bầu nên kiêng ăn trứng sống
Trứng sống có thể bị nhiễm vi khuẩn Samonella.
Các triệu chứng nhiễm khuẩn Samonella thường chỉ có mẹ trải qua. Chúng gồm sốt, buồn nôn, nôn, co thắt dạ dày và tiêu chảy.
Tuy nhiên trong một số ít trường hợp, nhiễm trùng có thể gây chuột rút trong tử cung, dẫn đến sinh non hoặc thai lưu.
Thực phẩm thường chứa trứng sống gồm:
- Trứng ốp la
- Trứng chần
- Sốt Hollandaise (một loại sốt làm từ lòng đỏ trứng, bơ chảy và nước chanh)
- Sốt trứng gà (mayonnaise) làm tại nhà
- Salad
- Kem tự làm
- Bánh kem
Hầu hết các loại thực phẩm thương mại chứa trứng sống đều được làm từ trứng đã tiệt trùng. Chúng an toàn để tiêu thụ. Tuy nhiên bạn cần luôn đọc nhãn sản phẩm để đảm bảo an toàn.
2.5. Bà bầu cũng nên kiêng tiêu thụ nội tạng động vật
Nội tạng động vật là một nguồn rất giàu các dưỡng chất, đặc biệt là sắt, vitamin B12 và vitamin A. Tuy nhiên chúng cũng chứa nhiều cholesterol không có lợi cho sức khỏe mẹ bầu.
Đặc biệt nội tạng là loại thực phẩm rất dễ bị nhiễm khuẩn và hư hỏng. Vì vậy việc tiêu thụ sẽ không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.
Tốt nhất mẹ nên tránh hoặc hạn chế tối đa tiêu thụ loại thực phẩm này khi mang thai.
2.6. Caffeine là chất bà bầu rất nên kiêng tiêu thụ trong thai kỳ
Caffeine không chỉ chứa trong cà phê mà còn có trong trà và các loại nước ngọt, nước tăng lực. Loại chất này sẽ ngấm rất nhanh qua nhau thai đến thai nhi. Hàm lượng caffeine cao có ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi. Nó cũng liên quan đến việc tăng nguy cơ em bé sinh ra bị nhẹ cân.
Chính vì vậy, phụ nữ mang thai được khuyến cáo tiêu thụ không quá 200mg caffeine một ngày. Liều lượng này tương đương với khoảng 2-3 tách cà phê.
2.7. Rau mầm sống cũng nằm trong black list cần kiêng ăn của bà bầu
Rau mầm sống bao gồm mầm cỏ linh lăng, mầm cỏ ba lá mầm cải và giá đỗ có thể bị nhiễm khuẩn Samonella.
Môi trường ẩm ướt cần có để hạt giống nảy mầm rất lý tưởng cho các loại vi khuẩn phát triển. Và chúng gần như không thể rửa sạch.
Vì lý do này, bà bầu nên tránh ăn rau mầm sống. Tuy nhiên chúng an toàn cho mẹ khi đã được nấu chín.
2.8. Mẹ bầu không nên ăn rau, củ quả chưa được rửa sạch hay gọt vỏ
Rau, củ, quả chưa được rửa sạch cũng là một trong những đáp án cho thắc mắc bà bầu kiêng ăn gì của mẹ.
Vì bề mặt của các loại rau củ, hay trái cây chưa rửa (gọt vỏ) chứa rất nhiều vi khuẩn và ký sinh trùng.
Chúng bao gồm Toxoplasma, E.coli, Salmonella và Listeria. Những loại vi khuẩn này có thể bị nhiễm từ đất hay qua quá trình thu hái.
Sự nhiễm khuẩn có thể xảy ra ở bất kì giai đoạn nào trong quá trình sản xuất, thu hoạch, chế biến, lưu trữ, vận chuyển hoặc bán lẻ. Nó có thể ảnh hưởng đến cả mẹ và bé.
Để giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng từ các loại trên khi mang thai, mẹ nên rửa kỹ, gọt vỏ hoặc nấu các loại rau củ quả mà mình tiêu thụ.
2.9. Sữa, phô mai và nước trái cây chưa tiệt trùng cũng là loại thực phẩm bà bầu nên kiêng ăn
Sữa tươi, phô mai và nước trái cây chưa được tiệt trùng có thể chứa các loại vi khuẩn gây hại. Ví dụ như: Listeria, Salmonella, E.coli và Campylobacter.
Sự nhiễm trùng từ các loại khuẩn trên ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của mẹ và bé trong thai kỳ. Vì vậy mẹ bầu nên tránh tiêu thụ các loại thực phẩm này. Thay vào đó, hãy sử dụng những loại đã được tiệt trùng.
2.10. Rượu là loại đồ uống nên kiêng trong thai kỳ mà chúng ta không cần phải bàn cãi
Phụ nữ mang thai được khuyến cáo nên tránh sử dụng đồ uống có cồn trong thai kỳ. Vì chúng làm tăng nguy cơ sảy thai và thai lưu. Chỉ một lượng nhỏ loại đồ uống này cũng có thể gây hại cho sự phát triển não bộ của em bé.
Chúng còn có thể gây hội chứng ngộ độc cồn bào thai. Hội chứng này liên quan đến dị tật khuôn mặt, khuyết tật tim và thiểu năng trí tuệ đối với trẻ sau này.
Vì không có liều lượng nào được xem là an toàn khi mang thai, nên mẹ bầu được khuyến cáo nên tránh hoàn toàn việc tiêu thụ đồ uống có cồn trong thai kỳ.
2.11. Thức ăn nhanh hoặc thực phẩm chế biến sẵn với calories rỗng (junk foods) là những loại bà bầu nên kiêng ăn
Nhu cầu năng lượng tăng lên khi mang thai, không có nghĩa là bạn cần ăn lượng cho hai người. Bạn chỉ cần bổ sung thêm 350-500 calories một ngày mà thôi. Và những loại thức ăn nhanh hay thực phẩm chế biến sẵn có lẽ sẽ vượt xa mức cần thiết này của bạn. Dù chúng có thể đáp ứng nhu cầu khẩu vị và ăn vặt của bạn khi mang bầu. Nhưng điều quan trọng là lượng calories mà chúng mang đến là calories rỗng, không có lợi cho sức khỏe của bạn.
Những loại thực phẩm này còn thường chứa nhiều đường, dầu mỡ khiến mẹ dễ bị tăng cân không lành mạnh.
Vì vậy, thay vì “junk foods”, mẹ hãy bổ sung thức ăn vặt lành mạnh, giàu dinh dưỡng cho các bữa ăn nhẹ của mình nhé. Chúng có thể là các loại hạt, bánh mì làm từ ngũ cốc nguyên hạt, trái cây tươi, trái cây khô hay bánh tự làm,…
Bà bầu kiêng ăn gì, uống gì là một trong những vấn đề quan trọng mà mẹ cần lưu ý trong thai kỳ. Qua danh sách trên, hy vọng đã giúp mẹ có thêm thông tin cho chế độ ăn uống của mình. Mọi mẹ bầu nên có chế độ ăn uống lành mạnh, tránh các loại thực phẩm gây hại, tập luyện điều độ và khám thai định kỳ. Đây chính là những yếu tố giúp mẹ và em bé được khỏe mạnh và an toàn trong suốt thai kỳ. Đồng thời tạo nền tảng sức khỏe vững chắc cho cả hai trong cả giai đoạn sinh nở và sau đó nữa. Chính vì vậy, mẹ đừng lơ là mà hãy chú ý thật cẩn thận vấn đề kiêng kị về ăn uống này nhé.
Theo Healthline
Lily Nguyễn lược dịch
