Bàn về vấn đề giáo dục giới tính, chúng ta đều thấy, thông thường, trẻ có rất nhiều thắc mắc về cơ thể cũng như giới tính và được thể hiện qua các câu hỏi khác nhau. Nếu các cha mẹ giải đáp những câu hỏi này cho trẻ, trẻ sẽ hiểu được cơ thể mình và các vấn đề liên quan đến giới tính khác. Từ đó con sẽ tạo lập được mối quan hệ tốt hơn kể cả trong gia đình và ngoài xã hội.
Có nhiều bằng chứng cho thấy rằng trẻ nhận thức sớm được cơ thể cũng như giới tính của mình, sẽ tăng khả năng đưa ra quyết định tích cực và tăng cường sức khỏe. Những quyết định này sẽ giúp trẻ biết trân trọng cơ thể, chấp nhận sự khác biệt cá nhân, hiểu được những hành vi nào là phù hợp hay không phù hợp cũng như sự thay đổi về thể chất và cảm xúc của bản thân trong quá trình lớn lên của mình.
Trên thực tế, không phải cha mẹ nào cũng có thể trò chuyện một cách cởi mở với trẻ về giới tính. Tuy nhiên, các cha mẹ nên biết rằng, việc nói chuyện với con rất quan trọng. Vì điều này chính là cơ sở, mà từ đây, con bắt đầu hiểu về vẻ đẹp cơ thể mình và biết yêu cũng như trân trọng cơ thể của mình hơn. Một điều nữa các cha mẹ cần lưu ý đó là, con trẻ chính là sự phản chiếu của cha mẹ, điều đó càng khiến việc giáo dục giới tính lại càng trở nên quan trọng, tại sao lại như vậy?
1. Con trẻ chính là sự phản chiếu của cha mẹ
Đối với trẻ nhỏ, cách người lớn chúng ta cảm nhận về cơ thể và giới tính sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến cách cảm nhận và đối mặt của chúng sau này. Nếu chúng ta muốn con cái có một vẻ ngoài thể hiện sự tích cực, cũng như cảm thấy thoải mái với giới tính của chúng, bản thân chúng ta phải nhìn lại cảm nhận của chính mình trước.
Khi trò chuyện với trẻ về vấn đề giới tính, các cha mẹ cần trung thực để có thể giúp trẻ hiểu đúng. Tuy nhiên, trung thực không có nghĩa là chúng ta phải giải thích từng chi tiết cho trẻ nghe, mà tùy vào độ tuổi của con, chúng ta có thể trả lời một cách phù hợp.
Ví dụ nếu con trai 3 tuổi hỏi bạn em bé được tạo ra như thế nào, bạn có thể trả lời con là khi hai người yêu nhau rất nhiều như bố và mẹ thì sẽ sinh em bé. Nhưng đối với trẻ 7 tuổi với cùng câu hỏi, bạn có thể trả lời chi tiết hơn một chút như khi đàn ông và phụ nữ đã lớn và yêu nhau sâu sắc, họ có thể ngủ chung để có em bé. Tuy nhiên, đối với trẻ 12 tuổi, thì bạn cần cho trẻ biết đủ thông tin, đừng giấu giếm hay lảng tránh. Vì đây là độ tuổi trẻ đang thay đổi tâm sinh lý rất nhanh. Nếu bạn không chỉ dẫn cho trẻ, con có thể tìm kiếm thông tin ở những nguồn khác không đáng tin cậy, không được kiểm soát và bỏ qua thứ mà bạn muốn truyền đạt nhất, đó chính là tình yêu tuyệt đẹp mà chúng ta đều hy vọng con có thể được trải nghiệm sau này.
Tuy nhiên không phải cha mẹ nào cũng có thể trả lời con một cách phù hợp cho câu hỏi quả trẻ trong vấn đề giáo dục giới tính. Thậm chí, chúng ta còn cảm thấy ngại ngùng khi đề cập vấn đề này với con. Vậy làm thế nào để các cha mẹ có thể trò chuyện một cách thoải mái cởi mở, để dạy con về giới tính một cách phù hợp hiệu quả nhất, chúng ta hãy cùng tham khảo 7 lưu ý tiêu biểu dưới đây nhé.
2. 7 nguyên tắc các cha mẹ nên lưu ý khi giáo dục giới tính cho trẻ
2.1. Hãy tập bàn về vấn đề giới tính một cách tự nhiên
Hãy thử suy nghĩ về vấn đề giới tính chẳng hạn như, bạn có thực sự thấy tự nhiên khi đề cập đến những giới hạn về tình yêu và tình dục? Bạn có thấy xấu hổ, sợ hãi, lo lắng hay thoải mái không? Hãy viết ra những mặt tiêu cực cũng như tích cực và cùng chia sẻ với chồng của bạn. Chẳng hạn “em thấy bối rối khi nói về cơ quan sinh dục”. Khi chia sẻ với chồng về mối quan tâm này, bạn cũng hãy thỏa thuận cách các bạn và các thành viên khác trong gia đình nói về những chủ đề không thoải mái này trong tương lai. Bạn hãy nhớ rằng nếu bạn cảm thấy khó khăn khi nói về phần này của cơ thể, con trẻ cũng sẽ thấy như vậy. Và việc trò chuyện, học hỏi và làm bạn với con sẽ trở nên khó hơn.
2.2. Hãy xem lại kỳ vọng của bạn đối với trẻ
Bạn nghĩ trẻ nên cảm thấy thế nào về bản thân, cơ thể và giới tính của chúng? Hãy viết chúng ra và suy nghĩ của bạn có thể thay đổi. Bạn cần nhớ điều quan trọng là trẻ sẽ hình thành được nhận thức tốt hơn thông qua những chủ đề về cơ thể, giới tính và tình dục thông qua cảm nhận từ chính bạn. Đừng áp đặt hay cứng nhắc đối với trẻ nhé.
2.3. Hãy luôn theo sát những thắc mắc của trẻ
Sự hiếu kỳ sẽ thôi thúc trẻ đặt câu hỏi với bạn và bạn nên cảm thấy vui vì chúng đã cảm thấy đủ thoải mái để hỏi bạn. Vì vậy, hãy cố gắng theo sát sự tò mò của trẻ , trả lời câu hỏi của chúng một cách chu đáo, trung thực theo cách phù hợp với độ tuổi của trẻ. Không nên quá qua loa hoặc giải đáp nhiều hơn mức cần thiết đối với trẻ.
2.4. Hãy cố gắng tạo sự tự nhiên, thoải mái ngay từ khi bắt đầu
Hãy bắt đầu đọc truyện về sự khác nhau giữa con trai và con gái cho trẻ nghe sớm nhất có thể. Đây là một cách tuyệt vời giúp trẻ tiếp cận với giáo dục giới tính từ sớm một cách tự nhiên nhất. Khi trẻ lớn dần, bạn có thể trò chuyện với con về các chủ đề liên quan rất tự nhiên. Bạn có thể tìm mua các loại sách về chủ đề giới tính phù hợp với độ tuổi của con ở các nhà sách. Có nhiều sách của rất nhiều tác giả với những hình vẽ minh họa dễ thương giúp trẻ hào hứng hơn.
2.5. Hãy chỉ nói chuyện và giải thích cho trẻ những gì trẻ hứng thú và hỏi bạn
Bạn hãy tập thói quen giải đáp đủ những gì cần thiết khi trẻ thấy hứng thú và hỏi. Như vậy, thông tin bạn cung cấp cho trẻ sẽ phù hợp với độ tuổi của con. Ví dụ: nếu trẻ chỉ vào bộ phận sinh dục của một trẻ khác và hỏi “Đó là cái gì?”. Bạn có thể trả lời: “Đó là một cậu con trai, và cái con nhìn thấy là bạn chim nhỏ của bạn ấy”. Con trai có chim và con gái có bướm (dương vật hay âm đạo có thể sẽ khá khó hiểu đối với trẻ, nên chúng ta có thể đợi trẻ lớn hơn để giải thích rõ hơn cho con hiểu). Bạn hãy đợi phản ứng của con, nếu con tiếp tục hỏi, hãy giải thích tiếp, nếu con không hỏi nữa nghĩa là con chấp nhận câu trả lời của bạn. Điều quan trọng bạn cần dạy trẻ là trẻ có thể tìm đến bạn nếu trẻ muốn hỏi và muốn tìm câu trả lời. Lòng tin mà bạn gầy dựng được nơi trẻ sẽ rất có lợi cho sự giao tiếp của bạn với trẻ trong tương lai.
2.6. Hãy gọi mọi thứ bằng đúng tên của nó
Hãy gọi mọi thứ bằng đúng tên của nó, đừng nên dùng tên hiệu hay tên giễu vì nó có thể làm trẻ bối rối. Hãy gọi mông, ngực, chim, bướm…như đúng tên của nó. Làm như vậy sẽ tránh được việc hướng trẻ đến sự mập mờ, mơ hồ sau này.
2.7. Hãy dạy trẻ về sự riêng tư và biết trân trọng cơ thể mình cũng như người khác
Hãy dạy trẻ về sự riêng tư cũng như những giới hạn cần thiết để bảo vệ sự an toàn của con, cũng như tôn trọng sự riêng tư của người khác. Đừng nên dọa hay làm trẻ xấu hổ. Chúng ta đều khác biệt và trẻ cũng vậy, mọi người kể cả trẻ em cần được tôn trọng. Bạn hãy dạy trẻ quy tắc đồ lót : những bộ phận cơ thể có mặc đồ lót thì không ai được phép chạm vào.
Bạn cần luôn nhớ rằng việc giáo dục giới tính cho trẻ là một trong những trách nhiệm quan trọng khi làm cha mẹ, dù đây là một vấn đề tế nhị đầy khó khăn. Mỗi khi trẻ hỏi bạn một câu hỏi nào đó về giới tính nghĩa là con đã lớn lên một chút. Khi hoàn thành tốt phần việc khó khăn này, bạn sẽ thấy biết ơn vì trẻ đã không chạy loanh quanh, để tìm kiếm câu trả lời một mình, mà đã đặt niềm tin và tìm câu trả lời nơi bạn. Đó sẽ là một niềm vui thật đáng giá đối với cả bạn và trẻ ở hiện tại, cũng như cả tương lai, khi con đã trưởng thành.
Theo Psychology Today
Lily Nguyễn lược dịch
