3 cách nấu xôi ngũ sắc lên màu đẹp mắt, hạt xôi thơm dẻo ăn là ghiền

Được viết bởi Cát Lâm

Cập nhật lần cuối: 28/05/2022 Tài liệu tham khảo

Cách nấu xôi ngũ sắc được nhiều chị em nội trợ lựa chọn trong các dịp đặc biệt như cúng rằm, đầy tháng, thôi nôi, đám tiệc, lễ Tết. Món xôi thành phẩm không chỉ bắt mắt về màu sắc mà còn hấp dẫn về chất lượng. Từng hạt xôi dẻo mịn được nấu từ nếp ngon, quyện với nước cốt dừa thơm béo, màu thật hấp dẫn. Vậy thì còn chần chừ gì nữa mà không cùng Yeutre.vn học ngay cách nấu xôi ngũ sắc trong bài viết này.

1. Ý nghĩa của món xôi ngũ sắc
- 1.1. Một vài nét đặc trưng trong cách nấu xôi ngũ sắc của người Thái
- 1.2. Một vài nét đặc trưng trong cách nấu xôi ngũ sắc của người Tày
2. 3 cách làm xôi ngũ sắc thơm dẻo, lên màu đẹp mắt

Bên cạnh một chút khéo tay, để nấu xôi ngũ sắc bạn cần nắm thêm một số bí quyết nho nhỏ để xôi lên màu đẹp, ăn mềm, không khô cứng hay nhão. Dưới đây là 3 cách nấu xôi ngũ sắc ngon với cách tạo màu từ thực phẩm hoặc bột tạo màu tự nhiên. Bạn cùng tham khảo nhé.

1. Ý nghĩa của món xôi ngũ sắc

Xôi ngũ sắc là một trong những món ăn truyền thống trong văn hóa ẩm thực và không thể thiếu trong các dịp lễ, Tết của đồng bào dân tộc Thái và Tày. Xôi có 5 màu tượng trưng cho ngũ hành, cũng như triết lý âm dương, mang những ý nghĩa nhân sinh cao đẹp.

Người Tày và Thái khéo léo tận dụng những lá cây sẵn có trong vườn tạo màu làm xôi ngũ sắc. Nếp nấu xôi ngũ sắc được chọn phải là loại nếp ngon, hạt to, để thành phẩm đạt được là hạt xôi bóng, thơm và dẻo.

Xôi ngũ sắc của người Tày — Xôi ngũ sắc có 5 màu tượng trưng cho ngũ hành - Ảnh: Internet

1.1. Một vài nét đặc trưng trong cách nấu xôi ngũ sắc của người Thái

Trong cách nấu xôi ngũ sắc của người Thái, màu đỏ được tạo từ cây cơm đỏ, màu tím lấy từ lá cơm đen, màu xanh từ lá riềng hoặc lá gừng, màu vàng là màu của nghệ tươi giã nhuyễn, màu trắng là màu nguyên thủy của nếp. Những loại lá này sau khi rửa sạch sẽ được đun lên lấy nước và để nguội. Sau đó cho vào nếp ngâm ít nhất 2 - 3 giờ để nếp ngấm màu.

Những phần gạo nếp sau khi ngâm sẽ được lọc bỏ nước và cho vào chõ xôi theo thứ tự từng màu. Các lớp xôi thường được ngăn bằng lá chuối hoặc vải mỏng. Sử dụng lửa vừa để đồ xôi. Xôi chín khi bắt đầu dậy mùi thơm.

Người Thái quan niệm nếu xôi ngũ sắc thành phẩm của ai lên màu đẹp là người khéo tay, làm ăn phát đạt. Món ăn không chỉ là nét văn hóa độc đáo mà còn là niềm tự hào to lớn.

Mỗi một màu trong xôi ngũ sắc sẽ mang những ý nghĩa khác nhau thể hiện khát vọng về cuộc sống no ấm, đủ đầy.

Màu đỏ : màu của chiến thắng, tượng trưng cho sự khát vọng.
Màu xanh : màu của núi rừng Tây Bắc.
Màu vàng : sự bền vững, no ấm đủ đầy.
Màu tím : tượng trưng cho sự thủy chung.
Trắng : sự trong trắng, tình yêu thủy chung.

1.2. Một vài nét đặc trưng trong cách nấu xôi ngũ sắc của người Tày

Cũng tương tự như sắc màu trong xôi ngũ sắc của người Thái, màu sắc trong xôi ngũ sắc của người Tày cũng “gửi gắm” những khát vọng về cuộc sống ấm no, đủ đầy, mong ước mùa màng tốt tươi.

Màu đỏ : sự ấm no, nhiệt huyết.
Màu xanh : màu trang phục truyền thống.
Màu vàng : màu đại diện của cây lúa, ngũ cốc, hoa màu.
Màu tím : đất đai trù phù.
Màu trắng : sự thủy chung, son sắt.

Trong cách nấu xôi ngũ sắc của người Tày, màu đỏ được tạo từ cây cơm đỏ, màu vàng sẽ sử dụng nghệ tươi giã nhuyễn, màu tím là màu của lá cơm đen, màu trắng là màu gạo nếp nguyên thủy. Riêng màu xanh, người dân sẽ sử dụng lá cây cơm đen giã với tro rơm nếp rồi đun lấy nước.

Xôi thường được đồ trong các chõ cao, được làm bằng gỗ. Cách này giúp hạt nếp chín đều và không bị nhão. Xôi cũng thường được đồ riêng để các màu không bị pha lẫn với nhau.

Theo quan niệm của người Tày, những ai ăn xôi ngũ sắc trong các ngày lễ, Tết sẽ gặp nhiều điều may mắn tốt lành.

2. 3 cách làm xôi ngũ sắc thơm dẻo, lên màu đẹp mắt

Trên đây là nguồn gốc, ý nghĩa cũng như một vài điểm đặc trưng trong cách nấu xôi ngũ sắc của người Tày và người Thái. Bạn cùng tìm hiểu chi tiết cách nấu xôi ngũ sắc trong phần dưới đây nhé. Với các loại lá tạo màu khó tìm, bạn có thể thay đổi bằng các loại lá, quả khác. Chẳng hạn, màu xanh, bạn có thể dùng lá dứa, màu tím dùng lá cẩm, bạn có thể dùng quả gấc để tạo màu đỏ,...

Bên cạnh đó, bạn có thể thay đổi một xíu trong cách nấu để phù hợp với từng vùng miền nhé. Nếu thích béo, bạn có thể cho thêm nước cốt dừa. Thay vì dùng chõ xôi bằng gỗ, bạn có thể thay bằng xửng hấp. Thậm chí, nếu khéo bạn cũng có thể nấu xôi bằng nồi cơm điện như nấu xôi đậu đen bằng nồi cơm điện hay nấu xôi gấc bằng nồi cơm điện vậy.

2.1. Cách nấu xôi ngũ sắc tạo màu tự nhiên sẵn có

2.1.1. Nguyên liệu cần chuẩn bị

Gạo nếp: 1kg
Lá dứa: 200g
Lá cẩm: 200g
Gấc: 1/2 quả
Nghệ tươi: 100g
Rượu gạo: khoảng 10ml
Nước cốt dừa: khoảng 10 thìa canh (Bạn có thể điều chỉnh tùy theo sở thích ăn béo ít hoặc nhiều nhé)
Chút muối
Đường: 5 thìa canh

Nguyên liệu nấu xôi ngũ sắc. Ảnh: Internet

2.2.2. Cách nấu xôi ngũ sắc

Sơ chế nguyên liệu

Lá cẩm sau khi mua về, bạn nhặt bỏ những lá hư. Sau đó rửa sạch, cắt nhỏ.
Lá dứa sau khi mua về rửa sạch, cắt thành khúc nhỏ.
Nghệ tươi sau khi mua về gọt vỏ, rửa sạch.
Gấc sau khi mua về, bạn bổ làm đôi. Lấy phần thịt gấc và bỏ hạt.
Với nếp, bạn cần vo sạch và ngâm qua đêm để hạt nếp nở ra.

Tạo màu

Lá cẩm cho vào nồi. Cho thêm nước sao cho mực nước bằng 1/2 lượng lá có trong nồi. Đun ở lửa vừa cho đến khi ra màu thì tắt bếp và lọc qua rây để lấy nước. Sau đó để nguội.
Lá dứa cho vào máy xay sinh tố, cho thêm khoảng 1/2 chén nước và xay nhuyễn. Sau đó lọc qua rây lấy nước, bỏ phần lá đi.
Với thịt gấc, bạn cho vào khoảng 10ml rượu gạo. Để màu gấc tan đều, bạn phải trộn hoặc và bóp đều.
Nghệ sau khi thái mỏng, bạn cho vào cối và giã nhuyễn. Tiếp đến, bạn cho thêm khoảng 500ml nước vào. Sau đó lọc lấy nước, bỏ phần xác.

Xay lá dứa — Tạo màu xanh từ lá dứa - Ảnh: Internet

Nghệ giã nhuyễn — Giã nhuyễn nghệ - Ảnh: Internet

Nấu lá cẩm lọc lọc lấy nước - Ảnh: Internet

Mỗi loại màu bạn cho ra tô riêng. Cho thêm vào mỗi tô 1 thìa cà phê đường + 2 thìa canh nước cốt dừa. Sau đó khuấy đều.

“Nhuộm” màu cho nếp

Bạn chia nếp đã ngâm đã ráo thành 5 phần. Cho vào 5 tô riêng.
Lần lượt cho 3 màu xanh, vàng, cẩm vào 3 tô nếp. Với màu gấc, bạn trộn trực tiếp với nếp. Tô nếp còn lại làm màu trắng để nguyên.
Bạn ngâm với màu trong ít nhất 2 - 3 giờ để nếp được ngấm màu.

Trộn gấc với nếp — Cho thêm chút rượu trắng vào gấc và trộn trực tiếp vào nếp - Ảnh: Internet

Hấp xôi

Nếp sau khi ngấm màu, bạn lọc lấy phần nếp, để ráo, cho vào ít muối xóc đều. Sau đó lần lượt cho vào xửng hấp. Bạn có thể ngăn riêng từng màu bằng miếng giấy chống dính, giấy bạc nướng hoặc lá dứa hay lá chuối.
Bắc nồi hấp lên bếp. Cho nước vào nồi. Đợi nước xôi thì cho xửng hấp vào.
Chỉnh lửa vừa. Hấp trong khoảng 25 phút đến khi xôi dậy mùi thơm là đã chín.

Lưu ý

Sau thời gian trên, bạn mở xửng hấp ra và dùng đũa xơi để kiểm tra. Nếu xôi khô, bạn có thể rưới thêm một chút nước hoặc nước cốt dừa. Hấp thêm vài phút cho xôi chín thấu.
Tùy theo kích thước của chõ xôi, bạn có thể hấp 1 lần hoặc chia ra hấp trong nhiều lần nhé!

Thành phẩm

Xôi sau khi hấp lên màu đẹp mắt, hạt nếp nở, ăn mềm, dẻo và có vị béo béo của nước cốt dừa. Với món xôi ngũ sắc này, bạn có thể ăn kèm với muối vừng đậu phộng hoặc chỉ muối vừng không có đậu phộng đều rất ngon.

2.2. Cách nấu xôi ngũ sắc bằng bột tạo màu

Rau củ quả là nguồn thực phẩm giúp tạo màu tự nhiên cho món ăn, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Tuy nhiên, để tiết kiệm thời gian sơ chế, nấu và lọc nước, bạn có thể sử dụng các loại bột tạo màu từ thực phẩm vẫn giúp lên màu tự nhiên. Bạn nên chọn mua bột tạo màu ở các cửa hàng, siêu thị uy tín.

2.2.1. Nguyên liệu cần chuẩn bị

Gạo nếp: 1kg
Bột gấc: 15 - 20g
Bột lá nếp (lá dứa): 15 - 20g
Bột lá cẩm: 15 - 20g
Bột nghệ tươi: 15 - 20g
Nước cốt dừa: 100ml
Gia vị: muối, đường

Nguyên liệu nấu xôi ngũ sắc bằng bột tạo màu — Bạn có thể thay thế thực phẩm bằng bột tạo màu tự nhiên khi nấu xôi ngũ sắc - Ảnh: Internet

2.2.2. Chi tiết cách nấu xôi ngũ sắc bằng bột tạo màu