1. Kỹ năng sống là gì?
Kỹ năng sống là tập hợp các hành vi tích cực và khả năng thích nghi, cho phép mỗi cá nhân đối phó hiệu quả với các nhu cầu và thách thức của cuộc sống hàng ngày. Đó là tập hợp các kỹ năng mà con người tiếp thu qua giáo dục hoặc trải nghiệm trực tiếp, được dùng để xử lý các vấn đề và câu hỏi thường gặp trong đời sống con người. Kỹ năng sống có chức năng đem lại hạnh phúc và hỗ trợ các cá nhân trở thành người tích cực và có ích cho cộng đồng.
Nguyên tắc dạy kỹ năng sống cho trẻ mà cha mẹ nên tuân thủ:
- Không nên áp đặt trẻ phải làm gì và không được làm gì.
- Khi dạy trẻ, hãy cho trẻ biết tại sao phải làm điều này.
- Dạy trẻ những kỹ năng phù hợp với độ tuổi của trẻ.
- Hãy làm gương cho trẻ và để trẻ tự thực hiện những công việc phù hợp với trẻ.
2. Kỹ năng sống cho trẻ mầm non
Như đề cập từ đầu bài viết, dạy kỹ năng sống cho trẻ mầm non khác nhiều với kỹ năng sống cho học sinh tiểu học. Ở trẻ mầm non, các kỹ năng sống cần dạy chủ yếu xoay quanh các vấn đề như: chào hỏi, tự ăn uống, tự chăm sóc bản thân, giúp đỡ cha mẹ những việc đơn giản. Dưới đây là một vài kỹ năng sống cần dạy ở lứa tuổi mầm non mà các bậc mẹ nên rèn cho trẻ:
- Lau chùi đồ dùng cá nhân, đặt đồ vật đúng vị trí.
- Đánh răng, chải tóc, tự xỏ giày, tự cài khóa áo.
- Lau chân hoặc tháo giày, cất giày trước khi vào nhà.
- Tự mặc và cởi quần áo, cất/gấp quần áo đã mặc.
- Tự làm một số đồ ăn đơn giản: bóc vỏ chuối, bóc vỏ hạt lạc, mở gói mì tôm...
- Khóa và mở cửa.
- Tự dọn dẹp đồ chơi.
- Thu dọn một số vật dụng đơn giản sau bữa ăn như: khăn giấy, nồi cơm, rác...
- Tự chuẩn bị giường ngủ.
3. Kỹ năng sống cho học sinh tiểu học
Đối với học sinh tiểu học, dạy kỹ năng sống cho trẻ chủ yếu là dạy trẻ tự ý thức được việc mình nên làm, không cần phải luôn có cha mẹ bên cạnh nhắc nhở. Ở lứa tuổi này, mẹ nên dạy trẻ các kỹ năng cơ bản sau:
Dạy trẻ tự giặt quần áo của mình
Mẹ hãy dạy trẻ các bước để tự giặt quần áo của chính mình. Chẳng hạn như: dạy trẻ làm ướt quần áo, cho xà phòng, chà nhẹ và vắt khô. Nếu nhà bạn dùng máy giặt, hãy dạy cho con những nút ấn giặt cơ bản và tự lấy quần áo đi phơi.
Viết và gửi thư cũng là kỹ năng sống cho học sinh tiểu học mà cha mẹ cần dạy
Sự phát triển của các thiết bị hiện đại như điện thoại, máy tính đang khiến trẻ mất dần một kỹ năng cần thiết đó là viết và gửi thư. Tuy nhiên nếu được dạy bé sẽ rất thích “trò chơi” mới này. Hãy bắt đầu bằng việc dạy bé viết thư gửi cho ông bà, bạn bè sau đó làm một chiếc hộp xinh xắn giống như thùng đựng thư đặt trước cửa nhà để bé tự tay nhét vào đó. Đối với người thân, hãy nhớ có thư hồi đáp lại bé.
Tự điều trị vết thương nhỏ
Hãy nói với con rằng, máu không có gì đáng sợ cả, con hãy bình tĩnh điều trị vết thương cho mình nếu có bị thương. Đừng quên chỉ cho trẻ biết hộp thuốc gia đình đặt ở đâu và hộp thuốc nên được để vừa tầm với của con.
Dạy trẻ gói một món quà
Đây là một kỹ năng sống cho học sinh tiểu học mà các bậc cha mẹ cũng cần phải dạy. Ở độ tuổi này, trẻ đã có bạn bè nhiều, và đôi khi được bạn mời đi dự tiệc sinh nhật, hay đến nhà chơi. Thế nên, mẹ hãy dạy trẻ cách gói một món quà và tự tay làm thiệp để thể hiện tình cảm của mình đối với bạn bè trong những ngày hoặc dịp đó.
Dọn vệ sinh phòng tắm hoặc phòng ngủ
Đừng ngại ngần khi dạy con cách vệ sinh phòng tắm hay nhà vệ sinh. Cho bé đeo găng tay nhỏ và bắt đầu bằng việc dùng nước rửa, cọ lau bồn rửa mặt, lau các dụng cụ trong nhà tắm… Và chắc chắn rằng con phải rửa tay chân thật kĩ sau khi lau dọn xong. Đối với phòng ngủ, kĩ năng cơ bản cần bé học được chỉ là sắp xếp đồ đạc gọn gàng, gấp chăn, xếp gối và thu dọn đồ chơi của mình.
Dạy con cách xác định phương hướng
Đây là kỹ năng rất cần thiết mà cha mẹ cần dạy con, để phòng trường hợp bé bị lạc đường. Trẻ cần phải biết cách xác định hướng về nhà, cách đọc bản đồ như thế nào.
Tóm lại, ở mỗi lứa tuổi có những đặc trưng riêng về sự phát triển, cho nên, khi dạy kỹ năng sống cho học sinh, cha mẹ cần chú ý đến sự phù hợp với lứa tuổi của trẻ. Hãy dạy con từ những việc nhỏ nhất, như tự viết thư, dọn đồ chơi, dọn vệ sinh nơi mình ngủ nghỉ, sinh hoạt,...Từ đây, trẻ sẽ tự học được những kỹ năng cơ bản, để có thể tự xử lý, ngay cả khi cha mẹ không có mặt ở bên nhắc nhở hay giám sát. Chúc các bậc cha mẹ thành công và hướng dẫn cho trẻ được nhiều kỹ năng sống cần thiết nhé.
Thanh Ngọc tổng hợp
