1. Bạn hãy là người mở lời
Tình dục là một chủ đề rất hay xuất hiện trên báo chí, các bản tin và cả mạng xã hội, thật khó để tránh khỏi nó. Tuy nhiên, khi cha mẹ cần trò chuyện với trẻ teen thì không phải lúc nào cũng dễ dàng như vậy. Vì cứ liên quan đến chủ đề nhạy cảm này, thì dường như luôn có một tảng băng cản trở, làm cả phụ huynh và con trẻ đều bối rối không biết bắt đầu từ đâu, như thế nào.
Nếu bạn chỉ chờ đợi một khoảnh khắc hoàn hảo nào đó để bắt chuyện với trẻ, thì bạn có thể bỏ lỡ những cơ hội tốt nhất. Vì vậy bạn hãy là người mở lời để phá vỡ tảng băng ngăn cách giữa bạn và trẻ, nhằm tạo bước đệm cho những cuộc trò chuyện sau này.
Dưới đây là một số gợi ý để giúp bạn bắt đầu và sau đó là duy trì được mạch thảo luận với trẻ:
1.1 Hãy nắm bắt cơ hội
Khi một chương trình ti vi hoặc video âm nhạc đặt ra vấn đề về hành vi liên quan đến tình dục có trách nhiệm, bạn hãy sử dụng nó làm bàn đạp để thảo luận. Bạn hãy nhớ rằng những khoảnh khắc hằng ngày như khi trong xe hơi cùng trẻ, khi đi mua đồ…đôi khi mang đến những cơ hội tốt nhất để trò chuyện.
1.2 Hãy trung thực
Nếu bạn cảm thấy không thoải mái khi nói về chủ đề tình dục với trẻ tuổi teen của mình, bạn hãy nói với con như vậy, cùng với việc giải thích cho trẻ vấn đề quan trọng hơn là tiếp tục trò chuyện.
Nếu bạn không biết trả lời câu hỏi của trẻ như thế nào, hãy đề nghị cách tìm câu trả lời hoặc tìm cùng với trẻ.
1.3 Hãy thẳng thắn
Bạn hãy trò chuyện một cách thẳng thắn với trẻ về quan hệ tình dục và các vấn đề liên quan, ví dụ như cách thức thực hiện, cảm xúc, cảm giác đau đớn, mang thai ngoài ý muốn hay nguy cơ bị lây nhiễm các bệnh lây truyền qua đường tình dục .
1.4 Hãy xem xét quan điểm của trẻ
Khi trò chuyện với trẻ về tình dục, bạn đừng nên thực hiện theo kiểu giảng bài hoặc dùng các chiến thuật gây sợ hãi để ngăn chặn ý muốn thực hiện của trẻ. Thay vào đó, hãy lắng nghe trẻ một cách cẩn thận để hiểu được những áp lực, thách thức và mối quan tâm của con.
1.5 Hãy đề cập tới cả khía cạnh khác thay vì chỉ tình dục đơn thuần
Trẻ cần được cung cấp thông tin chính xác về tình dục, nhưng cũng quan trọng không kém khi nói về cảm xúc, thái độ và các giá trị. Bạn hãy xem xét các câu hỏi về đạo đức và trách nhiệm trong bối cảnh niềm tin cá nhân và tôn giáo của bạn và gia đình, để trò chuyện với trẻ một cách phù hợp.
1.6 Để mở “cánh cửa” nhằm khuyến khích trẻ thảo luận thêm
Hãy để trẻ biết rằng con có thể nói chuyện với bạn về tình dục bất cứ khi nào con có thắc mắc hoặc quan tâm đến. Bạn có thể động viên trẻ bằng câu: “Ba/ mẹ rất vui vì con đã hỏi ba mẹ.”
2. Hãy chuẩn bị tinh thần để giải đáp những chủ đề khó
Tình dục không chỉ là vấn đề quan hệ nam nữ, mà nó còn liên quan đến rất nhiều chủ đề nhạy cảm khác ví dụ như: kiêng khem, hiếp dâm, đồng tính luyến ái…
Vì vậy bạn hãy chuẩn bị (cả về kiến thức và tâm lý) cho những dạng câu hỏi như dưới đây:
2.1 Làm sao con biết được con đã sẵn sàng cho “chuyện ấy?”
Bạn có thể đề cập một vài yếu tố như áp lực, sự tò mò và sự cô đơn có thể làm cho một số thanh thiếu niên đi vào con đường quan hệ tình dục sớm. Tuy nhiên hãy nhấn mạnh với trẻ rằng không có gì phải vội vàng. Quan hệ tình dục là hành vi của người trưởng thành, nên việc chờ đợi đến đúng thời điểm là hoàn toàn bình thường. Quan hệ tình dục không phải cách duy nhất để thể hiện tình cảm, trẻ có thể thể hiện tình cảm qua nói chuyện thân mật, nắm tay, đi bộ, cùng nghe nhạc, khiêu vũ, ôm, hôn chạm…
2.2 Nếu như bạn trai/ bạn gái của con muốn quan hệ tình dục còn con thì không, thì sao?
Bạn hãy giải thích với trẻ rằng, không ai nên quan hệ tình dục một cách ép buộc, hay coi đó là nghĩa vụ hoặc làm vì sợ hãi. Bất cứ hình thức ép buộc nào trong quan hệ tình dục cũng được xem là cưỡng hiếp dù đó là người lạ hay quen, thậm chí là người yêu.
Hãy nhấn mạnh với trẻ rằng không - luôn luôn có nghĩa là không, và rượu hay ma túy sẽ làm giảm khả năng phán đoán cũng như sự kiềm chế, dễ dàng dẫn đến tình huống hiếp dâm hơn.
2.3 Nếu con nghĩ con là gay thì sao?
Nhiều trẻ tuổi teen tự hỏi mình có phải là gay hay người lưỡng tính không. Khi trẻ thắc mắc như vậy, bạn hãy giải thích với trẻ rằng con đang ở giai đoạn bắt đầu khám phá sự hấp dẫn về tình dục mà thôi. Những cảm giác này có thể thay đổi theo thời gian. Và nếu nó không thay đổi, điều đó không có gì là xấu xa cả.
Một phản ứng tiêu cực đối với các câu hỏi hoặc khẳng định của trẻ tuổi teen là người đồng tính là xấu. Thanh thiếu niên đồng tính, song tính hoặc chuyển giới (LBGT) khi thiếu sự chấp nhận, ủng hộ của gia đình có nguy cơ cao mắc phải các bệnh lây truyền qua đường tình dục, lạm dụng chất gây nghiện, trầm cảm và cố gắng tự tử. Sự chấp nhận của gia đình có thể bảo vệ và giúp trẻ chống lại được các rủi ro này.
Trên hết, bạn hãy cho trẻ thấy rằng bạn yêu trẻ vô điều kiện. Hãy động viên trẻ chia sẻ cảm xúc của mình và khi trẻ làm như vậy, bạn hãy nghe nhiều hơn nói.
3. Những mối quan hệ lành mạnh và không lành mạnh
Nhiều thanh thiếu niên và cả người lớn không ý thức được rằng bạo lực trong các mối quan hệ yêu đương xảy ra thường xuyên như thế nào. Vì vậy, điều quan trọng là hiểu được sự thật và chia sẻ chúng với trẻ. Các cha mẹ cũng nên cảnh giác với các dấu hiệu cảnh báo rằng, trẻ có thể là nạn nhân của bạo lực ví dụ như:
- Trẻ sử dụng rượu hoặc ma túy
- Trẻ tránh xa bạn bè và các sự kiện xã hội
- Trẻ bào chữa cho hành vi của một người bạn nào đó
- Trẻ sợ hãi hành động của một người bạn nào đó
- Trẻ mất hứng thú với trường học hoặc các hoạt động mà trẻ từng thích thú
- Trẻ có vết bầm tím, trầy xước đáng ngờ hoặc thương tích khác
Trẻ tuổi thanh thiếu niên đang trong một mối quan hệ bị lạm dụng có nguy cơ gia tăng việc phải chịu hậu quả lâu dài, bao gồm kết quả học tập kém, uống rượu và cố gắng tự tử. Tác động về cảm xúc của các mối quan hệ không lành mạnh cũng có thể kéo dài, làm tăng khả năng có các mối quan hệ không hạnh phúc hoặc bạo lực trong tương lai.
Những bài học mà trẻ teen học được ngày hôm nay về sự tôn trọng, và những gì đúng hoặc sai sẽ ảnh hưởng đến các mối quan hệ tương lai của trẻ. Điều quan trọng là bạn cần nói chuyện với trẻ ngay từ bây giờ về những gì tạo nên và không tạo nên một mối quan hệ lành mạnh.
4. Hãy phản ứng đối với hành vi của trẻ
Nếu bạn thấy trẻ quá hào hứng với vấn đề tình dục thì dù bạn nghĩ trẻ đã sẵn sàng hay chưa, hãy cố gắng duy trì những cuộc trò chuyện với con. Bạn hãy thể hiện cảm xúc của mình với trẻ một cách cởi mở và trung thực. Đồng thời bạn nên nhắc nhở con một cách nghiêm túc về những trách nhiệm liên quan đến tình dục.
Dù không khuyến khích trẻ quan hệ tình dục khi còn quá trẻ nhưng bạn vẫn nên nhấn mạnh tầm quan trọng của tình dục an toàn và những hậu quả có thể xảy ra, xung quanh việc quan hệ tình dục (kể cả an toàn và không an toàn) như: mang thai, bệnh lây truyền qua đường tình dục, ảnh hưởng về tâm lý, cảm xúc…
Bạn cũng nên thiết lập các ranh giới một cách phù hợp ví dụ như giờ giới nghiêm hay các quy tắc về các chuyến thăm từ bạn bè khác giới.
Bạn cũng có thể nhờ đến sự giúp đỡ của bác sỹ gia đình để kiểm tra sức khỏe định kỳ cho trẻ, bên cạnh đó là các ý kiến chuyên môn về vấn đề tình dục, để những gì bạn chia sẻ với trẻ sẽ được củng cố thêm.
5. Hãy vì tương lai phía trước
Với sự hỗ trợ của bạn, trẻ có thể trở thành một người trưởng thành có trách nhiệm về tình dục. Vì vậy hãy trung thực và trò chuyện với con bằng cả trái tim. Nếu trẻ có vẻ không hứng thú (hay chỉ là giả vờ không hứng thú) với những gì bạn nói, hãy vẫn cứ nói với con, vì có lẽ trẻ đang lắng nghe bạn.
Dạy con tuổi teen về tình dục không phải là việc dễ dàng đối với các bậc cha mẹ. Tuy nhiên, vì mức độ quan trọng của nó mà bạn nên cố gắng tìm mọi cách phù hợp, để giúp con đối mặt với vấn đề này một cách vững vàng và đúng đắn. Có như vậy thì con mới có nền tảng để khi trưởng thành sẽ trở thành một người có trách nhiệm và nghiêm túc, không chỉ trong mối quan hệ yêu đương mà còn trong tất cả các mối quan hệ xã hội khác.
Theo Mayo Clinic
Lily Nguyễn lược dịch
