1. Khả năng khám phá chữ và số của trẻ 4 tuổi
Trên thực tế, việc học chữ không chỉ bắt đầu khi trẻ đến trường. Từ khi sinh ra, trẻ đã thu thập những kỹ năng mà chúng sẽ sử dụng cho việc đọc. Những năm trong độ tuổi từ 3-5 rất quan trọng đối với sự hình thành và phát triển khả năng học chữ của trẻ.
Chính vì vậy, để giúp trẻ học chữ, trước hết bạn hãy giúp tạo cho con tình yêu và sự hứng thú với việc đọc. Điều này khá đơn giản và hoàn toàn nằm trong khả năng của bạn. Đó là bạn hãy đọc sách cho trẻ nghe và cùng đọc với con.
Việc đọc sách cùng con tạo cơ hội giúp bạn và trẻ gắn kết với nhau hơn. Nó cũng cung cấp một cánh cửa vào một thế giới biết chữ mà con sắp bước vào.
Khi trẻ chuyển từ nói từ đơn, sang câu đơn rồi đến đoạn văn, bạn sẽ bắt đầu thấy được những cột mốc thú vị phát triển cùng với việc đọc. Trẻ sẽ bắt đầu nhận ra chữ in trên đường phố, biển báo dừng, biển hiệu cửa hàng quen thuộc và cả địa chỉ nhà bạn.
Nhìn chung về mức độ nhận biết và đọc chữ, bạn sẽ thấy, hầu hết trẻ mẫu giáo sẽ:
- Biết tên cuốn sách yêu thích của mình
- Biết giữ một cuốn sách và lật trang đúng cách
- Nhớ được những từ, cụm từ quen thuộc trong những cuốn sách yêu thích
- Biết giả vờ đọc sách
- Biết sự khác biệt giữa những chữ nguệch ngoạc và một số chữ cái hoặc số đúng
Một số trẻ mấu giáo sẽ:
- Nhận biết và viết được một số chữ cái và số
- Gọi tên được một số chữ cái bắt đầu những từ nhất định, tạo nên vần điệu hoặc cụm từ ngớ ngẩn
Một số trẻ mãu giáo thậm chí:
- Dự đoán những gì có thể xảy ra tiếp theo trong một câu chuyện
- Đọc và viết tên của mình và một số từ quen thuộc
- Kể lại những câu chuyện mà mình biết
2. Chuẩn bị môi trường để dạy trẻ 4 tuổi học chữ như thế nào
Để dạy trẻ 4 tuổi học chữ, trước hết bạn nên chuẩn bị môi trường giúp trẻ tiếp thu và phát huy một cách tốt nhất. Đó là:
2.1. Bạn hãy nói với trẻ về các bản văn
Một môi trường giàu bản văn sẽ giúp đặt nền móng cho sự thành công của việc học chữ đối với trẻ. Điều này không chỉ về việc bạn có những quyển sách trong nhà, dù rằng đây cũng là một khởi đầu tốt. Ngoài sách, bạn có thể trò chuyện với con về những chữ, số, và văn bản trên các bao bì hay biển hiệu.
Bạn hãy giúp trẻ thấy được việc chữ viết, văn bản có quan hệ mật thiết đến cuộc sống xung quanh con như thế nào. Bạn có thể chỉ cho trẻ tên của loại ngũ cốc con yêu thích. Hay bạn cho con thấy nội dung trên nhãn mác quần áo của con. Hoặc bạn giúp con thấy được sự khác nhau giữa các phần của thiếp mời sinh nhật,…
Khi bạn cùng trẻ ra ngoài, hãy tận dụng cơ hội để chơi những trò chơi liên quan đến việc nhận diện chữ và số. Bạn hãy đố con nói cho bạn biết số chữ trên biển hiệu của siêu thị. Con có thể đọc được lượng khẩu phần trên bao bì một gói snack?,…
Những hoạt động này sẽ giúp trẻ vừa học chữ, vừa hiểu hơn về thế giới xung quanh. Tuy nhiên, bạn không nên gây áp lực với trẻ. Hãy làm cho quá trình học này diễn ra một cách tự nhiên chứ không phải là một nhiệm vụ của con.
2.2. Bạn hãy lưu ý với những vấn đề về đọc và học chữ mà trẻ có thể mắc phải
Bạn nên lưu ý rằng khả năng nói quan trọng rất nhiều trong những năm đầu đời của trẻ. Bạn thậm chí cần phải lưu tâm đến vấn đề này hơn cả khả năng học của trẻ sau này. Vì kĩ năng nói sẽ ảnh hưởng đến việc học tập và toàn bộ cuộc sống của con trong tương lai.
Bạn hãy trao đổi với bác sĩ nếu nhận thấy hoặc lo lắng bất kì điều gì về khả năng nói của trẻ. Hoặc khi bạn thấy trẻ chậm nói so với độ tuổi hay những bạn đồng trang lứa. Việc can thiệp sớm trong trường hợp này sẽ giúp trẻ khắc phục sớm và dễ dàng hơn (nếu trẻ thực sự gặp vấn đề về khả năng nói).
Dù hầu hết các trường học đều không nhận định việc trẻ gặp vấn đề về khả năng đọc cho tới khi con học lớp 1. Tuy nhiên, có một số biểu hiện mà bạn có thể lưu ý sớm hơn. Ví dụ như nếu trẻ 4-5 tuổi của bạn không thể nghe ra vần điệu từ 2 từ đơn giản. Hoặc trẻ không phân biệt được giữ một chữ cái với một nét chữ nguệch ngoạc. Thì đây có thể là biểu hiện của một vấn đề nào đó trong tương lai mà bạn cần lưu ý.
3. Cách dạy trẻ 4 tuổi học chữ
Bạn nên áp dụng cách dạy trẻ 4 tuổi học chữ một cách linh động, vui vẻ để giúp trẻ học hiệu quả hơn. Cụ thể bằng những hoạt động sau:
3.1. Cùng vui với những chữ cái - cách dạy trẻ 4 tuổi học chữ một cách thú vị
Trẻ thường rất thích thú việc “sao chép” mặt chữ ra giấy. Bạn hãy viết tên trẻ và khuyến khích con viết lại tên của mình. Trẻ có thể dùng bộ chữ cái đồ chơi, các miếng dán có chữ,…bất kì hình thức nào của chữ để làm việc này.
Bạn sẽ thấy con cố gắng copy lại tên mình và phát âm chúng với ngữ điệu lạ lùng, theo cách của trẻ. Tất cả điều này đều tốt ở độ tuổi 4 của con (thậm chí cả độ tuổi 3-5). Vì đây là giai đoạn trẻ đang học cách giao tiếp bằng chữ viết và bất kì hình thức nào khác.
3.2. Cùng chơi trò chữ bắt đầu bằng vần gì
Sự kết nối của âm-vần chính là một trong những bước đầu tiên của việc học chữ. Để giúp con nhận biết âm của các chữ cái, bạn hãy cùng con chơi trò chữ bắt đầu bằng vần gì.
Ví dụ: từ mẹ bắt đầu bằng vần gì, từ cam bắt đầu bằng vần gì,…
Một khi trẻ đã đoán được một vần, hãy thử xem con sẽ tiếp tục được bao nhiêu từ với cùng vần bắt đầu đó.
3.3. Cùng chơi trò trẻ là tác giả
Ở độ tuổi lên 4, khi đã nói chuyện được rành rọt, bạn sẽ khó mà “can thiệp” vào câu chuyện của trẻ. Để có thể trò chuyện “hai chiều” với trẻ, bạn hãy thu hút sự chú ý của con bằng cách rủ bé cùng “viết một quyển sách, một câu chuyện chẳng hạn.
Bạn và trẻ hãy bắt đầu bằng việc gì đó đơn giản như kể lại một ngày vui vẻ tại công viên. Hay kể lại một buổi gặp gỡ với bạn bè.
Bạn hãy chuẩn bị vài mẩu giấy và viết lên mỗi mẩu một, hai câu mà trẻ nói. Sau đó bạn đọc lại cho trẻ nghe và để con tưởng tượng về chúng.
3.4. Hãy cùng đọc theo những cách khác nhau
Việc đọc sách là một cách dạy trẻ 4 tuổi học chữ tuyệt vời. Tuy nhiên có một cách thậm chí còn hiệu quả hơn, đó chính là đọc “đối thoại”. Đó chính là yêu cầu trẻ tham gia vào câu chuyện.
Trước khi bạn giở qua một trang sách mới, hãy hỏi xem trẻ nghĩ chuyện gì sẽ xảy ra tiếp theo. Bạn cũng có thể hỏi bé nghĩ câu chuyện kết thúc theo một cách khác như thế nào.
3.5. Hãy đem con chữ “ra ngoài”
Trẻ 4 tuổi đã khá năng động và yêu thích các hoạt động hơn là lúc nào cũng chỉ ngồi một chỗ để học chữ. Vì vậy khi bạn đưa trẻ ra ngoài chơi ở khu vui chơi, công viên hay bãi biển, hãy cùng con chơi cùng chữ trên cát. Tương tự, bạn và trẻ cũng có thể viết chữ trên tuyết (nếu khu vực bạn sống có tuyết), bụi, hay đất.
3.6. Hãy đưa trẻ vào thế giới thực thay vì chuyện hư cấu
Thay vì kể cho trẻ những câu chuyện hư cấu, bạn hãy hướng con đến chuyện về người thật việc thật. Khi cùng con đến nhà sách hãy khuyến khích bé lựa chọn những quyển sách về các chủ đề mà con yêu thích như khủng long, các loài chó, thời tiết, hay cây cỏ,…
Những cuốn sách với hình ảnh minh họa sinh động phù hợp với độ tuổi sẽ giúp con về nhiều mặt như:
- Học chữ
- Tìm hiểu về thế giới xung quanh
- Thu nhận kiến thức
- Hình thành và xây dựng tình yêu với thiên nhiên động vật
- Rèn luyện đạo đức (bằng những chuyện về người tốt việc tốt)
Cách dạy trẻ 4 tuổi học chữ là việc không quá phức tạp nhưng cũng không hề đơn giản. Để giúp con học một cách hiệu quả, vui vẻ, bạn cần đầu tư thời gian nghiêm túc và chất lượng. Có như vậy thì khoảng thời gian học chữ mới trở nên thú vị, thoải mái mà không trở thành nhiệm vụ gây áp lực cho cả bạn và trẻ.
Theo Scholastic
Lily Nguyễn lược dịch
