Viêm xoang – Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị

1. Bệnh viêm xoang là gì?

Bệnh viêm xoang đây là tình trạng phù nề gây tăng tiết nhầy ở niêm mạc các xoang do một vài tác nhân nào đó gây tắc nghẽn xoang. Những tổn thương lâu ngày không được điều trị dẫn đến ứ đọng dịch nhầy. Chất nhầy bám vào thành và gây ra hiện tượng đầy ứ, hẹp và tắc lỗ thông xoang, dẫn đến viêm nhiễm tạo mủ.

Phân loại bệnh theo vị trí:

• Viêm xoang trán: Người bệnh bị đau, cảm thấy có áp lực ở phần giữa trán, phía cao trên mũi và hai mắt.
• Viêm xoang sàng: Người bệnh cảm thấy đau, có áp lực ở sâu trong đầu, phía sau hai hốc mắt chỗ gần gáy.
• Viêm xoang hàm: Đau và có áp lực ở xương hàm, đau răng, đau đầu.
• Viêm xoang bướm: Đau và có áp lực lên hai mắt, vùng đỉnh đầu.

Phân loại bệnh theo thời gian bệnh:

• Viêm xoang cấp: Có các triệu chứng giống cảm lạnh như: Sổ mũi, hắt hơi, nghẹt mũi, đau nhức vùng mặt… Các triệu chứng này xuất hiện đột ngột và không biến mất sau 10 – 14 ngày. Tuy nhiên nó cũng không diễn ra quá 4 tuần.
• Viêm xoang bán cấp: Bệnh có thời gian mắc bệnh kéo dài từ 4 – 8 tuần.
• Viêm xoang mãn tính: Bệnh có các triệu chứng tồn tại >8 tuần.
• Viêm xoang tái phát: Bệnh tái phát nhiều đợt trong cùng 1 năm.

2. Nguyên nhân và triệu chứng của viêm xoang

2.1. Nguyên nhân gây bệnh viêm xoang

Có thể do nhiều nguyên nhân gây ra bệnh, bạn cần lưu ý để phòng chống bệnh. Một số thủ phạm gây bệnh phổ biến như:

• Do ô nhiễm môi trường : không khí bị ô nhiễm, bụi, khói bếp, thuốc lá,… Khiến vi khuẩn dễ dàng sinh sôi và phát triển, từ đó len vào gây viêm xoang.
• Vệ sinh không sạch sẽ: Không đánh răng, rửa mặt( nhất là mũi), vệ sinh cá nhân thường xuyên không sạch sẽ làm cho vi khuẩn xâm nhập vào mũi gây viêm xoang.
• Vi khuẩn, nấm: Nguyên nhân do vi khuẩn, nấm phát triển trong các xoang gây nên tình trạng viêm nhiễm, ứ đọng chất nhầy, cản trở luồng không khí lưu thông.
• Dị ứng: Cơ địa dị ứng với các dị nguyên như hóa chất, phấn hoa, nấm mốc, mạt bụi, thức ăn… sẽ khiến niêm mạc mũi bị tổn thương, phù nề. Lâu dần, lỗ thông xoang bị bít kín, dịch không thoát ra ngoài xoang được sẽ gây viêm xoang.
• Sức đề kháng kém: Hệ thống miễn dịch suy yếu là điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn, virus, các tác nhân gây hại xâm nhập vào cơ thể, phát triển và gây viêm nhiễm.
• Bệnh lý đường hô hấp: Do tuyến nhầy niêm mạc xoang hoạt động quá mức, hệ thống lông chuyển các chất nhầy trong xoang ra ngoài hoạt động kém, viêm mũi dị ứng, …
• Nguyên nhân khác: Bệnh là hậu quả của sâu răng, nhiễm trùng hàm trên, chấn thương…

2.2. Triệu chứng của bệnh viêm xoang

Thông thường, bệnh xuất hiện sau một đợt cảm cúm kéo dài hoặc viêm mũi dị ứng nặng. Dấu hiệu phổ biến nhất mà nhiều người gặp phải là đau nhức vùng trán hoặc đau nhức khu vực gò má. Các triệu chứng khác như:

• Chảy dịch mũi: Dịch nhầy có thể chảy ra đường mũi hoặc chảy xuống họng. Dịch nhầy ở giai đoạn đầu của bệnh thường loãng, khi bệnh ở giai đoạn nặng, dịch đặc dần, có màu vàng hoặc xanh.
• Ngạt mũi: Xuất hiện các triệu chứng ngạt mũi, khó thở, khó ngửi. Nhiều trường hợp bệnh nặng người bệnh còn bị điếc mũi do các niêm mạc bị viêm nhiễm nặng, phù nền khiến mùi không tới được thần kinh khứu giác.
• Đau nhức vùng xoang: Đau nhức các vùng xương quanh xoang là triệu chứng điển hình của bệnh. Các cơn đau thường xuất hiện ở giữa hai lông mày, xung quanh cánh mũi, ở xương trán hoặc hai hốc mắt,…
• Chóng mặt, buồn nôn, cơ thể suy nhược: Đau đầu, chảy dịch mũi thường xuyên cũng khiến người bệnh cảm thấy chóng mặt, buồn nôn. Lâu ngày, tình trạng này có thể dẫn tới suy nhược cơ thể.
• Ngoài ra, người bệnh cũng có thể gặp một số triệu chứng như: Hắt hơi nhiều, mờ mắt, sốt, đau đầu,…

3. Các biến chứng của bệnh viêm xoang

3.1. Biến chứng ở mắt

• Viêm ổ mắt: Ổ mắt ở gần xoang và chỉ ngăn cách bằng lớp xương mỏng. Người bệnh khi bị viêm xoang thì rất dễ ảnh hưởng tới mắt. Viêm ổ mắt thường xuất hiện đột ngột. Người bệnh thường gặp các triệu chứng quen thuộc như: Sổ mũi, ngạt mũi, nhức đầu, sau đó thấy mi mắt bị sưng, nhãn cầu lồi ra phía ngoài và bị đau mắt.
• Áp xe mi mắt: Áp xe là một bọc mủ hình thành trong các mô của cơ thể. Áp xe mi mắt là một biến chứng nguy hiểm của viêm xoang. Mi mắt bị áp xe sẽ sưng to, nóng đỏ và đau. Túi mủ ở mi mắt vỡ ra sau khoảng 4, 5 ngày.
• Viêm túi lệ: Bệnh có thể dẫn đến hình thành ổ áp xe viêm túi lệ mãn tính.
• Viêm tấy ổ mắt: Ở tổ chức mỡ trong ổ mắt bị viêm xuất hiện mủ, gây đau nhói. Mắt bệnh nhân bị sưng, không chuyển động được. Tình trạng sưng viêm lan cả lên thái dương.
• Viêm dây thần kinh thị giác sau nhãn cầu: Có rất nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng viêm dây thần kinh thị giác sau nhãn cầu. Khi viêm xoang cấp tính, thị lực giảm rất nhanh nhưng sẽ tự hồi phục sau vài tuần. Nếu bị
• Viêm dây thần kinh thị giác sau nhãn cầu: Viêm xoang mạn tính, người bệnh nhìn mọi vật sẽ mờ như có màn sương giăng trước mắt. Người bệnh nhạy cảm với ánh sáng, khó phân biệt rõ màu sắc.

3.2. Biến chứng ở sọ não

• Nhiễm trùng não: Nếu không được điều trị sẽ viêm nhiễm lan tỏa đến não hoặc các mô xung quanh não. Nếu nhiễm trùng lây lan đến các mô của não, người bệnh có nguy cơ bị co giật, tổn thương não hoặc thậm chí tử vong.
• Viêm màng não: Viêm màng não do vi khuẩn, thậm chí áp xe não sẽ gây mất thính giác, đột quỵ, khiến não bị tổn thương vĩnh viễn hoặc dẫn đến tử vong.
• Áp xe não: Vỏ não có thể bị viêm vùng tiếp xúc với thương tổn màng não, thương tổn xương. Nặng nhâ nhất là áp-xe đại não, thùy trán. Dấu hiệu thay đổi tính tình xuất hiện sớm nhất. Các triệu chứng định khu như liệt ít xuất hiện

3.3. Biến chứng ở mạch máu

• Nếu mạch máu ở xương trán, xương sọ bị viêm tắc: Bệnh có khả năng lan ra các xương xung quanh như xương đỉnh, xương thái dương. Người bệnh thấy đau nhức và sưng tấy vùng xương trán, hình thành áp xe ở mũi.
• Khi viêm tắc tĩnh mạch hang, bệnh diễn tiến rất đột ngột: Bệnh nhân gặp các triệu chứng như sốt cao, rét run, nhức đầu, cổ gáy cứng đờ. Nhãn cầu bị lồi, không còn chuyển động linh hoạt nên khả năng nhìn bị hạn chế.

3.4. Viêm họng mạn tính

Bệnh nhân bị viêm họng mạn tính thường đau họng, nuốt vướng do dòng mủ liên tục từ xoang chảy xuống họng. Ngoài ra, các triệu chứng thường thấy nhất là đầy bụng, ợ hơi, nghẹt thở, đánh trống ngực… Bệnh nhân lúc này thường bị chẩn đoán nhầm là đau dạ dày.

3.5. Viêm phế quản mạn tính

Viêm xoang hàm và xoang sàng thường gây ra những biến chứng này. Bệnh nhân thường không nhức đầu, không nghẹt mũi mà đi khám vì ho, khạc ra đờm đôi khi kèm theo máu, sốt nhẹ về chiều, ăn kém ngon. Triệu chứng này giống với bệnh lao nhưng khi bạn thực hiện xét nghiệm đờm, chụp phổi, tốc độ máu lắng, BCG test… đều không có biểu hiện bệnh lao. Khi thực hiện khám tai mũi họng thấy mủ ở khe giữa, X-quang Blondeau, Hirtz thấy hình ảnh mờ xoang.

4. Cách chữa viêm xoang

Hiện nay, Tây y và Đông y đang có nhiều phương pháp điều trị khác nhau. Mỗi biện pháp đều có ưu nhược điểm riêng. Vậy viêm xoang có chữa được không? Có thể khẳng định với người bệnh rằng: Có thể chữa khỏi được! Tuy nhiên còn tuỳ thuộc vào mức độ nặng nhẹ và cách chăm sóc sau khi điều trị của người bệnh.

• Nếu là viêm xoang cấp tính thông thường có thể điều trị khoảng 1 – 2 tuần là có thể khỏi.
• Đối với trường hợp viêm xoang mãn tính thì khá phức tạp, tuỳ theo mức độ nặng nhẹ mà bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị khác nhau.
• Nếu bệnh được phát hiện sớm thì dễ chữa, thời gian điều trị ngắn. Còn để đến khi bệnh kéo dài, dễ chuyển thành mãn tính thì thời gian điều trị dài hơn và
• khả năng chữa khỏi khó khăn hơn.
• Nếu người bệnh có sức khoẻ và hệ miễn dịch tốt thì quá trình điều trị dễ hơn, thời gian cũng ngắn. Còn nếu sức khoẻ yếu kém, hệ miễn dịch không tốt thì càng khó chữa và thời gian điều trị sẽ rất dài.
• Nếu người bệnh tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ như chế độ ăn uống, thể dục, vệ sinh mũi họng sạch sẽ,.. thì bệnh sẽ nhanh chóng được hồi phục.

4.1. Những kỹ thuật y tế nào dùng để chẩn đoán viêm xoang?

• Bác sĩ sẽ khám tai, mũi và họng, đồng thời nghe lồng ngực của bạn qua ống nghe y khoa để chẩn đoán viêm xoang.
• Bác sĩ cũng có thể nội soi, chụp CT xoang, chụp MRI nếu nghi ngờ bạn bị viêm xoang do nhiễm nấm hoặc do các khối u nào khác.
• Bệnh nhân khi khám người bệnh khai. Bác sĩ lắng nghe và ghi nhận. Những hoạt động bạn làm trước khi phát hiện triệu chứng và có thể đề nghị chụp X-quang hoặc thực hiện các thủ thuật xét nghiệm khác nếu cần thiết.

4.2. Điều trị viêm xoang bằng thuốc tây

• Kháng sinh: Dùng cho trường hợp viêm xoang mũi do vi khuẩn gây ra, thường gặp nhất là amoxicillin, doxycycline. Lưu ý, người bệnh cần tuân thủ chỉ dẫn của bác sĩ, tuyệt đối không tự dùng.
• Giảm đau: Giúp làm giảm các triệu chứng đau nhức do bệnh gây ra, thường gặp là aspirin, acetaminophen,… Trong đó aspirin không dùng cho trẻ dưới 18 tuổi.
• Thuốc xịt mũi: Giúp giảm nhanh cảm giác nghẹt mũi, khó chịu do bệnh gây ra. Tuy nhiên, người bệnh cần chú ý không được dùng quá 5 ngày bởi có thể dẫn tới tình trạng “nhờn” thuốc hoặc ảnh hưởng tới tim mạch, huyết áp,…
• Thuốc rửa mũi: Thường là các dung dịch nước muối loãng, NaCL 0.9% giúp vệ sinh mũi, loại bỏ vi khuẩn.

• Ưu điểm: Các loại thuốc điều trị viêm xoang bằng tây y có thể cho hiệu quả đẩy lùi các triệu chứng bệnh nhanh chóng. Người bệnh có thể cảm thấy bệnh thuyên giảm và thoải mái ngay sau khi dùng.
• Nhược điểm: Thuốc gây ra nhiều tác dụng phụ đối với gan, thận, hệ thần kinh và hệ tiêu hóa. Nếu kết hợp thuốc không phù hợp có thể gây tương tác thuốc rất nguy hiểm.

4.3. Phẫu thuật chữa viêm xoang

Khi áp dụng các điều trị nội khoa bằng thuốc không có tác dụng, bệnh nhân sẽ được chỉ định phẫu thuật nội soi. Ngoài ra, những đối tượng sau cũng được chỉ định sử dụng phương pháp phẫu thuật:

• Viêm mũi xoang mãn tính.
• Polyp mũi to, phù nề.
• Tái phát từ 4 lần/ năm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến công việc và sinh hoạt.
• Viêm xoang cấp tính có biến chứng.

4.4. Cách trị viêm xoang dân gian

• Gừng và hành: Đem giã 2 củ hành với 1 củ gừng nhỏ lấy nước cốt. Thoa nước cốt lên mũi để trong khoảng 30 phút rồi rửa lại bằng nước muối loãng. Thực hiện liên tục trong 2 tuần, mỗi ngày 2 lần.
• Mật ong và tỏi: Dùng tỏi giã nhuyễn lấy nước cốt rồi trộn cùng mật ong theo tỉ lệ bằng nhau. Thoa hỗn hợp vào niêm mạc mũi để khoảng 1 tiếng rồi rửa lại. Áp dụng 2 lần/ ngày trong 1 tuần.
• Xông hơi: Dùng các loại thảo dược như hương nhu, lá bưởi, lá bạc hà, cỏ giao, tía tô… đun cùng nước. Khi nước bốc hơi, đổ nước ra thau rồi trùm chăn lên đầu để xông. Thực hiện tại nhà khoảng 5 – 15 phút mỗi lần.

• Ưu điểm: Có thể áp dụng điều trị ngay tại nhà với cách thực hiện đơn giản. Nguyên liệu quen thuộc, dễ kiếm và giúp tiết kiệm chi phí. Đồng thời cách trị bệnh này giúp giảm cơn xoang khó chịu, thông mũi và giảm tắc mũi hiệu quả.
• Hạn chế: Cách chữa dân gian không phù hợp với người bị viêm xoang nặng hoặc viêm mãn tính. Phương pháp này không triệt để mà chỉ mang tính nhất thời.

4.5. Điều trị viêm xoang bằng Đông y

• Theo quan điểm của Đông y, viêm xoang mũi là bệnh do can hỏa, phế khí bị suy yếu, thận âm hư làm mất cân bằng âm dương dẫn tới sức đề kháng suy yếu, ngoại tà dễ xâm nhập, gây ra bệnh.
• Do vậy để điều trị dứt điểm viêm xoang mũi, bên cạnh xử lý các triệu chứng bệnh, Đông y cho rằng cần tập trung điều lý tạng phủ và khôi phục chức năng của các cơ quan nội tạng. Nhờ đó vệ khí, chính khí và âm dương được cân bằng, sức đề kháng được cải thiện. Khi đó, cơ thể sẽ kháng lại tà khí và ngăn chặn ngoại tà xâm nhập vào cơ thể. Nhờ vậy, bệnh được đẩy lùi tận gốc, không có cơ hội tái phát.
• Hơn nữa, để điều trị bệnh, Đông y cũng sử dụng các loại thảo dược tự nhiên nên an toàn, lành tính với cơ thể, có thể phù hợp với nhiều đối tượng từ trẻ em, người cao tuổi tới phụ nữ mang thai và cho con bú.
• Điều trị viêm xoang mũi bằng Đông y thường cho kết quả chậm hơn so với các phương pháp điều trị tây y, do vậy đòi hỏi người bệnh cần kiên trì sử dụng thuốc trong thời gian dài. Tuy nhiên, đây là giải pháp tối ưu cho người bệnh bởi nó giúp điều trị tận gốc bệnh, ngăn ngừa bệnh quay trở lại và không gây ra các tác dụng phụ.

5. Phòng ngừa bệnh

Phòng bệnh hơn chữa bệnh. Hãy có chế độ dinh dưỡng, làm việc và nghỉ ngơi khoa học để bảo vệ bản thân có sức khỏe tốt và tránh những tác nhân xấu gây bệnh cho cơ thể nhé.

• Cần vệ sinh định kỳ các chăn, ga, gối, đệm, vải bọc ghế, bọc đệm,… Hạn chế sự tồn tại và sinh trưởng của một số ký sinh trùng.
• Vệ sinh răng miệng hàng ngày nhất là đánh răng sau khi ăn, trước và sau khi ngủ dậy.
• Không ăn các loại thực phẩm mà xác định hoặc nghi ngờ gây viêm mũi dị ứng cho bản thân mình (tôm, cua, ốc…).
• Tránh hoặc hạn chế tiếp xúc với khói bụi (bụi trong nhà và bụi ngoài đường).
• Rửa mũi hằng ngày bằng nước muối sinh lý.
• Giữ ấm vùng cổ và mũi khi thời tiết trở lạnh.
• Tránh để điều hòa ở nhiệt độ quá thấp khi làm việc hoặc khi ngủ.
• Uống đủ lượng nước cơ thể cần mỗi ngày.
• Đeo khẩu trang khi đi ra ngoài để bảo vệ đường thở.
• Vệ sinh môi trường ở sạch sẽ.
• Tránh sử dụng chung đồ dùng sinh hoạt với người bệnh.
• Vận động cơ thể, tập luyện thể dục thể thao thường xuyên để nâng cao sức đề kháng.

6. Viêm xoang nên ăn gì và kiêng gì?

Viêm xoang mũi nên ăn:

• Thực phẩm giàu kẽm như hải sản
• Các món ăn giàu omega 3 như cá hồi, cá thu,..
• Các hoa quả giàu vitamin, nhất là vitamin A, C như chuối, kiwi, rau xanh, đu đủ, bí đỏ, khoai lang…

Viêm xoang mũi kiêng:

• Thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ
• Các thực phẩm dễ gây dị ứng như hải sản, cua, thịt bò, trứng,…
• Đồ uống, có gas,…
• Sữa và các chế phẩm từ sữa.
• Chất kích thích như đồ uống có gas, cà phê, đồ uống có cồn (bia, rượu).

Trên đây là một số thông tin cần biết về bệnh viêm xoang. Topnews.com.vn hy vọng những thông tin này sẽ giúp bạn và người thân dễ dàng phòng tránh và điều trị bệnh viêm xoang một cách hiệu quả. Viêm xoang sàng có thể đe dọa nghiêm trọng đến thị lực và tính mạng nếu người bệnh lơ là trong điều trị. Nếu cơ thể có những dấu hiệu khiến bạn nghi ngờ mắc bệnh, hãy nhanh chóng đi khám để được bác sĩ hỗ trợ kịp thời.

Gia Vĩ tổng hợp