Sốt siêu vi là từ chỉ chung những trường hợp sốt do nhiễm các loại virus khác nhau. Phần lớn bệnh không gây nguy hiểm và có thể tự khỏi sau vài ngày. Tuy nhiên, có một vài trường hợp bệnh tiến triển nhanh chóng, người bệnh cần phải nhập viện theo dõi, nếu chậm trễ có thể dẫn đến tử vong, đặc biệt là trẻ em. Hãy tìm hiểu xem sốt siêu vi là gì nhé.
1. Định nghĩa sốt siêu vi
1.1. Sốt siêu vi là gì?
Sốt siêu vi là một loại bệnh cấp tính do các loại virus (siêu vi trùng) gây ra. Bệnh thường gặp ở trẻ em và người lớn tuổi do hệ miễn dịch yếu. Virus có cấu trúc đơn giản và kích thước nhỏ hơn vi khuẩn rất nhiều. Chúng không thể sống được lâu ở môi trường bên ngoài, do đó phải xâm nhập vào cơ thể của con người hay động vật, sử dụng các nguyên liệu của vật chủ để phát triển, sinh sản và gây sốt siêu vi.
Có rất nhiều loại virus là nguyên nhân gây ra tình trạng sốt siêu vi, trong đó điển hình nhất là virus Rhinovirus, Adenovirus, Coronavirus, Enterovirus, Virus cúm,… Tùy từng loại virus bị nhiễm mà có thể gây ra các bệnh khác nhau. Tuy nhiên có nhiều loại virus khác nhau nhưng lại có thể gây ra những triệu chứng bệnh giống nhau.
Sốt siêu vi thường gặp vào thời điểm giao mùa, khi thời tiết thay đổi đột ngột tạo điều kiện thuận lợi cho virus phát triển và gây bệnh. Sốt thường kéo dài từ 7 – 10 ngày, thường không nguy hiểm, khi được điều trị tích cực bệnh sẽ nhanh chóng thuyên giảm. Tuy nhiên, mọi người cũng không nên chủ quan, bởi vì bệnh diễn biến nhanh, nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách có thể dẫn tới những biến chứng nguy hiểm.
1.2. Triệu chứng sốt siêu vi ở người lớn
- Cảm giác mệt mỏi, cơ thể nặng nề: Bệnh nhân luôn cảm thấy mệt mỏi, khó chịu. Trong giai đoạn đầu mới nhiễm bệnh, các virus xâm nhập, gây ra sự mất cân bằng nghiêm trọng nhưng hệ miễn dịch chưa thể nhận ra và phản ứng lại.
- Đau nhức cơ bắp: Bên cạnh triệu chứng mệt mỏi thì khi sốt siêu vi các cơ bắp cũng có biểu hiện đau nhức bất thường.
- Sốt cao: Những cơn sốt cao liên tục là dấu hiệu dễ nhận biết nhất của bệnh sốt siêu vi ở người lớn. Thời gian đầu, cơ thể bệnh nhân sẽ sốt nhẹ, rồi thân nhiệt dần dần tăng lên do mức độ nhiễm càng nặng.
- Nghẹt mũi: Triệu chứng nghẹt mũi thường xuất hiện ở người lớn và gây cảm giác khó chịu. Người bệnh nên dùng thuốc điều trị triệu chứng này.
- Ho và chảy nước mũi: Đây là một triệu chứng khác của sốt siêu vi đối với hệ hô hấp. Bệnh nhân bị ho và chảy nước mũi thường xuyên khi nhiễm loại virus gây bệnh này.
- Nổi mẩn đỏ trên da: Da nổi mẩn đỏ là triệu chứng khá phổ biến đối với các bệnh nhiễm và dị ứng, vì vậy nên rất khó phân biệt. Để xác định chính xác hơn, cần dựa vào tình trạng sức khỏe bản thân kèm theo các triệu chứng khác.
1.3. Triệu chứng sốt siêu vi ở trẻ em
Dấu hiệu sốt siêu vi ở trẻ em đặc trưng nhất có thể kể đến như là:
- Sốt, có thể sốt nhẹ hoặc sốt cao đến 39 – 40 độ C, sốt có thể kéo dài liên tục hoặc ngắt quãng.
- Ho, hắt hơi, sổ mũi, ngạt mũi, chảy nước mũi.
- Người mệt mỏi, chán ăn.
- Với trẻ nhỏ thường sẽ quấy khóc nhiều, bỏ bú.
- Với trẻ lớn thường kêu đau đầu, đau ở hai bên thái dương và sau gáy.
Ngoài các triệu chứng chung như trên, tùy theo loại siêu vi mà trẻ nhiễm phải sẽ có thêm các triệu chứng đặc trưng khác như:
- Trẻ bị chảy nước mắt, mắt đỏ, có ghèn và nhạy cảm với ánh sáng.
- Trẻ bị đau bụng, buồn nôn, nôn ói, tiêu chảy.
- Trẻ có thể bị chảy máu mũi, chảy máu chân răng, xuất huyết ngoài da,…
- Trẻ có thể bị nổi ban hoặc bọng nước.
- Ban thường xuất hiện sau khi triệu chứng sốt đã giảm, ở giai đoạn bắt đầu hồi phục.
Các bậc phụ huynh cần chú ý theo dõi diễn biến bệnh của trẻ, cho trẻ đi khám ngay khi có các dấu hiệu sau:
- Trẻ sốt cao liên tục trên 2 ngày, kèm theo hiện tượng run rẩy bất thường, lạnh chân tay.
- Trẻ có biểu hiện lơ mơ hoặc ngủ nhiều li bì, khó đánh thức.
- Trẻ có biểu hiện tím tái, thở mệt.
- Toàn thân trẻ phát ban.
- Trẻ đau bụng, nôn ói nhiều.
- Đi ngoài ra máu hoặc phân có màu đen.
- Trẻ hay bị giật mình, hoảng hốt.
2. Nguyên nhân và các nguy cơ gây sốt siêu vi
2.1. Nguyên nhân gây sốt siêu vi
Sốt siêu vi có lây không? Câu trả lời chắc chắn là có vì đây là bệnh truyền nhiễm virus, lây truyền từ người này sang người khác thông qua tiếp xúc trực tiếp với dịch từ người bệnh. Khi một người ho, hắt xì, ngáp hoặc thậm chí nói chuyện, họ thường vô tình để nước bọt có chứa vi khuẩn và virus tiếp xúc với bạn. Một khi nhiễm bệnh, bạn mất từ 16 – 48 giờ để phát bệnh hoàn toàn.
2.2. Nguy cơ mắc bệnh sốt siêu vi
Bạn có nguy cơ cao mắc sốt siêu vi nếu:
- Tiếp xúc gần gũi với người bị nhiễm virus
- Bạn đi du lịch đến khu vực có sốt siêu vi đang diễn ra
- Bạn sống trong khu vực đang có dịch.
- Bạn đang làm việc với những người bệnh
- Quan hệ tình dục không an toàn
- Dùng chung kim tiêm
- Bạn thường xuyên ở gần những con vật nhiễm bệnh
- Nơi bạn sinh sống có chuột
3. Điều trị & Chẩn đoán bệnh sốt siêu vi
3.1. Những kỹ thuật y tế dùng để chẩn đoán sốt siêu vi
Bác sĩ sẽ xem xét các triệu chứng và đưa ra chẩn đoán. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bạn sẽ được chỉ định làm xét nghiệm máu để loại bỏ nghi ngờ các tình trạng khác như sốt xuất huyết, sốt rét, chikungunya, thương hàn…
Xét nghiệm máu cũng có thể được chỉ định trong trường hợp bác sĩ cần phân biệt các sinh vật gây bệnh. Điều đó có nghĩa là họ muốn biết sốt siêu vi là do virus hay vi khuẩn gây ra. Vì virus không thể phát hiện được bằng xét nghiệm máu và vi khuẩn có thể, nên xét nghiệm này chủ yếu là để loại trừ nhiễm khuẩn.
3.2. Những phương pháp dùng để điều trị sốt siêu vi
Nếu bạn đang bị sốt siêu vi, tốt nhất là nghỉ ngơi đầy đủ và ăn thức ăn ấm nhẹ như súp và cháo cho đến khi bạn khỏe hơn. Nếu bạn có các triệu chứng rất nặng như sốt cao, đau cơ thể nghiêm trọng… hãy đến gặp bác sĩ để được chỉ định một số loại thuốc giúp giảm nhẹ triệu chứng.
Quan trọng là sốt siêu vi sẽ không khỏi bằng kháng sinh. Thuốc kháng sinh là thuốc được tạo ra để diệt vi khuẩn, chúng không thể diệt virus. Do đó, dùng kháng sinh trong trường hợp này chỉ làm gây ra rối loạn dạ dày và trong trường hợp nặng hơn là tổn thương gan và thận.
Nếu bác sĩ đã kê đơn thuốc kháng sinh sau khi chẩn đoán bạn bị sốt siêu vi, thông thường thuốc sẽ giúp tiêu diệt bất kỳ trường hợp nhiễm trùng cơ hội hoặc thứ phát nào bạn có thể mắc phải khi bị bệnh. Khi được kê toa điều quan trọng là phải hoàn thành toàn bộ lịch trình điều trị, ngay cả khi bạn cảm thấy tốt hơn. Nguyên nhân là do việc ngừng thuốc kháng sinh giữa chừng đã dẫn đến hình thành vi khuẩn kháng kháng sinh. Đây là một yếu tố nguy cơ không chỉ cho bạn mà còn cho những người khác có thể bị nhiễm bệnh.
4. Cách điều trị sốt siêu vi tại nhà
4.1. Uống nhiều nước
Sốt siêu vi khiến nhiệt độ cơ thể tăng cao hơn, dễ dẫn đến tình trạng mất nước. Do đó, bạn cần cố gắng uống càng nhiều nước càng tốt khi. Không chỉ có nước lọc, một số thức uống cũng giúp bổ sung nước cho cơ thể như:
- Nước ép trái cây
- Nước uống thể thao
- Nước dùng (trong các món canh)
- Súp
- Trà decaf (trà được khử caffeine)
- Trẻ sơ sinh và trẻ tập đi có thể được bù nước nhờ vào thức uống có công thức đặc biệt cung cấp thêm chất điện giải và sữa mẹ.
4.2. Nghỉ ngơi nhiều hơn
Sốt siêu vi là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang nỗ lực để chống lại nhiễm trùng. Do đó, bạn cần dành nhiều thời gian để nghỉ ngơi. Ngay cả khi bạn không thể nằm dài cả ngày trên giường thì cũng nên tránh các hoạt động thể chất mạnh. Hãy đặt mục tiêu ngủ đủ 8 – 10 tiếng mỗi ngày hoặc cố gắng nghỉ ngơi nhiều hơn.
Bạn cũng nên tạm ngưng thói quen tập thể dục trong thời gian bị bệnh. Hoạt động gắng sức có thể khiến nhiệt độ cơ thể tăng thêm, khiến việc điều trị sốt siêu vi không có hiệu quả.
4.3. Làm mát cơ thể
Bạn có thể làm mát cơ thể bằng nhiều cách khác nhau. Tuy nhiên, bạn nên làm mát ở mức độ vừa phải, nếu thấy cơ thể run lên thì nên dừng lại. Cảm giác rùng mình có khả năng khiến sốt tăng cao hơn.
Những điều bạn nên làm để làm mát cơ thể thật an toàn gồm:
- Ngâm hoặc lau mình với nước ấm sẽ giúp hạ bớt nhiệt độ cơ thể. Lưu ý, bạn không nên ngâm mình trong nước lạnh vì có thể khiến nhiệt độ cơ thể tăng cao hơn thay vì hạ nhiệt.
- Mặc quần áo thoáng mát.
- Cố gắng không sử dụng quá nhiều chăn khi bạn cảm thấy ớn lạnh.
- Uống nhiều nước mát.
- Sử dụng quạt để lưu thông không khí.
5. Các trường hợp cần đi khám, chữa bệnh
5.1. Đối với trẻ em
Sốt cao ở trẻ nguy hiểm hơn nhiều so với người lớn, đặc biệt trẻ sơ sinh bị sốt khi dưới 3 tháng tuổi. Đây là những trường hợp mà bạn nên đưa trẻ đến bệnh viện để các bác sĩ xử lý ngay lập tức:
- Trẻ từ 0 – 3 tháng tuổi: Nhiệt độ cơ thể đo ở trực tràng là 38ºC hoặc cao hơn.
- Trẻ từ 3 – 6 tháng tuổi: Nhiệt độ cơ thể đo ở trực tràng trên 39ºC và kéo dài hơn một ngày. Nếu kèm theo những triệu chứng khác như phát ban, ho hay tiêu chảy, bạn nên đưa trẻ đến trung tâm y tế sớm hơn.
- Đối với trẻ em trên 2 tuổi: Hãy đến ngay trung tâm y tế gần nhất khi trẻ sốt liên tục, nhiệt độ tăng hơn 40 độ C.
Ngoài ra, bạn cũng nên đưa trẻ đi khám bệnh nếu bị sốt cùng với các triệu chứng như:
- Thờ ơ và cáu kỉnh bất thường hay có những triệu chứng nghiêm trọng khác
- Con sốt kéo dài hơn 3 ngày
- Thuốc hạ sốt không có hiệu quả
- Mất nước
5.2. Đối với người lớn
Sốt cũng có khi gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng đối với người trưởng thành trong một vài trường hợp. Hãy đến bệnh viện để thăm khám nếu bị sốt từ 39 độ C trở lên mà không đáp ứng với thuốc hạ sốt hoặc kéo dài hơn 3 ngày. Nếu sốt kèm theo các triệu chứng sau đây, bạn cần đến gặp bác sĩ để được điều trị sốt siêu vi kịp thời:
- Đau đầu dữ dội
- Phát ban
- Nhạy cảm với ánh sáng
- Cứng cổ
- Nôn thường xuyên
- Khó thở
- Đau ngực hoặc đau bụng
- Co giật
Nhìn chung, sốt siêu vi thường không quá nghiêm trọng với cả trẻ em và người lớn. Cơ thể hầu như sẽ “tống khứ” được virus ra ngoài và sốt chỉ là một phần của quá trình phản vệ. Tuy vậy, khi thấy tình trạng sốt không giảm bớt sau vài ngày điều trị bệnh tại nhà thì bạn nên đến bệnh viện sớm.
6. Các biện pháp phòng ngừa sốt siêu vi
Mọi người đều biết rằng phòng bệnh vẫn hơn chữa bệnh. Vậy làm sao để có thể phòng ngừa sốt siêu vi, đặc biệt là với trẻ em? Để phòng bệnh, mọi người cần làm các việc sau đây:
- Thực hiện chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, khoa học để nâng cao thể trạng và sức đề kháng cho cơ thể.
- Thường xuyên vệ sinh nhà cửa cũng như môi trường xung quanh cho sạch sẽ, thoáng mát, ngăn chặn sự xâm nhập và phát triển của các tác nhân gây bệnh.
- Mỗi người cần phải giữ vệ sinh cá nhân, rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. Với trẻ em cần hạn chế cho trẻ đưa đồ chơi vào miệng.
- Mọi người, đặc biệt là trẻ em cần được tiêm phòng đầy đủ.
- Không nên tiếp xúc với người đang bị bệnh.
- Không nên đến những nơi đông người khi đang có dịch bệnh lưu hành.
- Khi hắt hơi, ho, sổ mũi mọi người nên dùng khăn giấy hoặc dùng tay che miệng lại. Người lớn cũng cần hướng dẫn cho trẻ nhỏ thực hiện điều này.
Nhìn chung, sốt siêu vi thường không quá nghiêm trọng với cả trẻ em và người lớn. Cơ thể hầu như sẽ “tống khứ” được virus ra ngoài và sốt chỉ là một phần của quá trình phản vệ. Tuy vậy, khi thấy tình trạng sốt không giảm bớt sau vài ngày điều trị sốt siêu vi tại nhà thì bạn nên đến bệnh viện sớm. Hy vọng qua bài viết sẽ giúp các bạn có được sự chuẩn bị tốt nhất để điều trị khi bản thân hoặc người thân bị sốt siêu vi. Hãy chia sẻ cho mọi người cùng biết nhé.
Hoàng Tùng tổng hợp