Sốt phát ban ở trẻ những dấu hiệu nhận biết và cách phòng ngừa hiệu quả

Sốt phát ban ở trẻ là một bệnh tưởng chừng rất dễ điều trị và chăm sóc tại nhà. Tuy nhiên, nếu các bậc cha mẹ chăm sóc không đúng cách có thể gây nguy hiểm cho trẻ. Vậy các bậc cha mẹ cần làm những việc gì khi trẻ bị sốt phát ban.

1. Sốt phát ban và biểu hiện của sốt phát ban

Bệnh sốt phát ban thường gặp ở trẻ nhỏ. Do một số loại virus điển hình như virus sởi, virus Rubella (bệnh sởi Đức) hoặc virus đường ruột Echo gây ra. Một số dấu hiệu và triệu chứng của sốt phát ban có thể gồm: Khó chịu ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Tiêu chảy nhẹ, ho, ói mửa, buồn nôn, chán ăn, sưng mí mắt…

Trong đó, các biểu hiện cụ thể theo từng giai đoạn sốt phát ban đó là:

1.1. Trước sốt phát ban

Trước khi sốt phát ban, trẻ thường có biểu hiện quấy khóc, sau đó là sốt. Với từng loại nguyên nhân gây sốt phát ban thì lại có các biểu hiện sốt khác nhau. Sốt phát ban nguyên nhân do sởi, trẻ thường sốt cao kèm ho, chảy nước mũi và mắt đỏ. Với sốt phát ban do rubella trẻ sẽ có biểu hiện sốt nhẹ hoặc không sốt.

1.2. Trong sốt phát ban

Sau khi trẻ hạ sốt (một đến vài ngày từ khi trẻ có biểu hiện sốt), các nốt ban bắt đầu nổi. Lúc này, trẻ sẽ có các biểu hiện khác kèm theo như tiêu chảy, hoặc phân hơi lỏng. Ban thường lan từ mặt xuống cổ, ngực, bụng và các chi hình thành các bọc nước màu đỏ, số lượng từ vài chục đến hàng trăm. Nếu được chăm sóc và điều trị tốt ban thường lưu lại trung bình 3-5 ngày.

1.3. Sau phát ban

Nếu được chăm sóc đúng cách sẽ không để lại các vết thâm cho trẻ (ngoại trừ sởi). Trong trường hợp nhiễm khuẩn có thể để lại vết lở loét hình thành sẹo.

Căn bản trẻ trở lại vui chơi bình thường không để lại biến chứng. Nhưng nếu không điều trị và chăm sóc đúng cách có thể gây viêm phổi, viêm tai giữa, đi ngoài ra máu hoặc nặng hơn là viêm não.

2. Con đường lây nhiễm sốt phát ban

Trẻ thường sẽ bị sốt phát ban ít nhất một lần. Tùy vào tình trạng sức khỏe và sức đề kháng của trẻ mà có thể bị nhiều lần. Các virus gây sốt phát ban ở trẻ đa số lành tính, và sẽ tự khỏi trong thời gian từ 5-7 ngày nếu được chăm sóc tốt. Trẻ bị sốt phát ban nếu không nắm rõ nguyên nhân, cách chăm sóc đúng cách khi trẻ mắc bệnh thì có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm, hoặc khiến trẻ thường xuyên bị tái sốt, ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe của trẻ sau này.

Sốt phát ban ở trẻ dễ lây nhiễm, đặc biệt là ở môi trường nhà trẻ, trường học. Môi trường này phù hợp cho việc lây nhiễm bệnh qua đường hô hấp khi trẻ bệnh hắt hơi, sổ mũi, ho làm phát tán những tia nước bọt nhỏ chứa virus bệnh sang cho các trẻ khác. Và đây là con đường cơ bản khiến trẻ bị mắc bệnh sốt phát ban.

3. Trẻ bị sốt phát ban có nguy hiểm không?

Cha mẹ có thể biết con bị sốt phát ban khi trẻ xuất hiện các triệu chứng sốt nhẹ 37,5 -38 độ hoặc sốt cao đến 39, 4 độ. Thời gian ủ bệnh sốt phát ban trung bình khoảng 1 tuần, tùy vào thể trạng và nguyên nhân gây ra bệnh ở trẻ. Khi tình trạng sốt thuyên giảm thì bắt đầu xuất hiện các nốt phát ban trên người.

3.1. Đối với các nốt phát ban đỏ do virus sởi gây ra

Lúc này, trẻ có các triệu chứng sốt, nốt ban nổi khi sốt giảm dần. Ban đầu nốt sởi sẽ xuất hiện ở sau tai, sau đó lan ra mặt, lan dần xuống ngực, bụng và ra toàn thân trẻ. Sau đó ban sởi lặn mất theo thứ tự xuất hiện. Các nốt ban sởi là dạng ban sẩn, khi biến mất sẽ để lại những vết thâm trên da đặc trưng.

Trẻ bị sốt phát ban dạng này có thể có các triệu chứng khác kèm theo như chảy nước mũi, ho, đỏ mắt. Cha mẹ cần chú ý virus này có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho trẻ như biến chứng về viêm phổi, viêm não do virus.

3.2. Đối với một loại sốt phát ban khác là ban do virus rubella

Các loại ban do virus rubella hay còn gọi là ban đào ban đầu xuất hiện ở mắt sau đó lan dần xuống dưới chân, thời gian phát kéo dài trong khoảng 3 ngày. Loại ban này thường dày hơn ban sởi. Trẻ có thể có dấu hiệu kèm theo như tình trạng sưng hạch sau tai, hạch cổ, một số trẻ sẽ có triệu chứng đau khớp.

Tình trạng sốt phát ban này được xem là lành tính đối với trẻ, không gây ra biến chứng hay nguy hiểm như sốt phát ban sởi trên.

4. Trẻ bị sốt phát ban phải làm sao?

Khi trẻ bị sốt phát ban, cha mẹ cần biết sớm các dấu hiệu để biết cách chăm sóc cũng như sớm đưa trẻ đến cơ sở y tế để được điều trị nếu không thể tự chăm sóc đúng cách tại nhà. Một số nguyên tắc chăm sóc trẻ bị sốt phát ban tại nhà mà cha mẹ cần biết khi con rơi vào tình trạng bệnh này như sau:

4.1. Hạ sốt phát ban cho trẻ

Giai đoạn bé sốt cao cần hạ sốt đúng cách cho trẻ, các bậc cha mẹ cần chú ý:

• Đối với trẻ sơ sinh từ 0 – 6 tháng: Nếu thấy trẻ sốt cao thì cần gặp bác sĩ và uống thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ. Không tự ý cho trẻ dùng thuốc.
• Đối với trẻ trên 6 tháng tuổi: Nếu không có hiện tượng mệt mỏi, bỏ ăn thì không cần phải cho trẻ uống thuốc. Nếu sốt cao quá 38 độ cho trẻ dùng thuốc theo đơn của bác sĩ hoặc thuốc paracetamol với liều lượng 10mg/1kg cân nặng của trẻ, 6 giờ sau nếu bé vẫn sốt thì tiếp tục cho uống với liều lượng như vậy. Nhưng tốt nhất, khi sử dụng thuốc cho trẻ nên có sự chỉ dẫn của bác sĩ.

Hạ sốt đúng cách cho trẻ:Thuốc hạ sốt cần được chỉ định từ bác sĩ và uống đúng liều chỉ định. Bên cạnh đó, cha mẹ kết hợp lau mát cho trẻ bằng nước đủ ấm khi cần để tránh biến chứng sốt cao khiến trẻ bị co giật.

4.2. Điều trị một số bệnh có liên quan và chế độ chăm sóc trẻ bị sốt phát ban

• Giảm ho, giảm đau họng cho trẻ bằng cách uống các loại thuốc ho, hoặc sử dụng các bài thuốc có nguồn gốc thảo dược như quất chưng mật ong, gừng hấp đường phèn…
• Làm thông mũi cho trẻ bằng nước muối sinh lý loãng, khăn giấy mềm, đảm bảo trẻ dễ thở, dễ ăn uống và bú mẹ.
• Thức ăn cho trẻ nên mềm, lỏng, dễ tiêu hóa, bổ sung đủ chất dinh dưỡng, nước.
• Cha mẹ nên chia bữa ăn thành nhiều bữa nhỏ để trẻ dễ hấp thụ hơn và không bị chán ăn khi cơ thể sốt, mệt.
• Cho trẻ uống nhiều nước hơn, các loại nước ép trái cây tốt cho sức khỏe, đảm bảo cung cấp vitamin cho cơ thể, cải thiện sức đề kháng.
• Chú ý bổ sung vitamin A nhiều hơn trong thời kỳ trẻ bị sốt phát ban.

5. Chăm sóc trẻ bị sốt phát ban tại nhà sao cho tốt

5.1. Cách chăm sóc khi trẻ bị sốt phát ban

• Theo dõi nhiệt độ và hạ sốt cho trẻ khi cần thiết: Đầu tiên, phụ huynh nên nới lỏng quần áo cho trẻ, chườm ấm cho trẻ không quá 10 phút/giờ. Cho trẻ uống thuốc hạ nhiệt hoặc đặt thuốc hạ nhiệt dạng đặt hậu môn cho trẻ. Trong trường hợp trẻ vẫn sốt mới cho trẻ uống paracetamol liều 10mg – 15 /1kg/lần cách nhau ít nhất 6 tiếng.
• Bù đủ nước, điện giải cho trẻ: Phụ huynh nên cho trẻ uống nhiều nước như nước hoa quả, súp hoặc oresol. Cách ly trẻ để tránh nhiễm khuẩn cũng như lây nhiễm với các trẻ khác.

Sau khi đã bù đầy đủ nước điện giải và hạ sốt cho trẻ, phụ huynh cần tiếp tục theo dõi nếu trẻ tiến triển xấu thì nên đưa đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị.

5.2. Trẻ em bị sốt phát ban cần kiêng gì?

• Không để trẻ dùng tay gãi lên da
• Đồ ăn cay nóng cũng là những thực phẩm hạn chế tối đa khi trẻ đang bị sốt
• Không cho trẻ ăn những loại thực phẩm khó tiêu, nước lạnh, nước đá và kem
• Không để cho trẻ uống những loại nước ngọt, đồ uống có ga, nước mà có quá nhiều đường
• Chia thành nhiều bữa nhỏ để trẻ dễ hấp thụ và không bị chán ăn khi cơ thể bị sốt

5.3. Trẻ bị sốt phát ban khi nào cần được điều trị tại bệnh viện?

Khi trẻ có những biểu hiện dưới đây, ba mẹ cần nhanh chóng đưa con đến bệnh viện hoặc cơ sở y tế gần nhất để được theo dõi và chữa trị:

• Trẻ bị sốt không kiểm soát được nhiệt độ dù đã được dùng thuốc hạ sốt.
• Trẻ bị sốt cao trên 39 độ C.
• Phát ban không thấy chuyển biến tốt sau 3 ngày.
• Bé có hệ miễn dịch yếu.
• Trẻ dưới 6 tháng tuổi.
• Cha mẹ nghi ngờ trẻ bị mất nước do tiêu chảy.

6. Phòng ngừa sốt phát ban ở trẻ em như thế nào?

• Sốt phát ban dễ lây trong các môi trường như ở nhà trẻ, trường học, nên bạn cần cách ly tốt cho trẻ và nên để trẻ ở nhà khi bị bệnh.
• Hiện nay chưa có vắc xin phòng sốt phát ban, chính vì thế không nên cho trẻ tiếp xúc với người bệnh.
• Hướng dẫn trẻ và những thành viên trong gia đình thường xuyên rửa tay thật sạch.
• Bổ sung các loại trái cây giàu vitamin C để tăng cường sức đề kháng.

Theo đó, cách phòng ngừa sốt phát ban tốt nhất là tiêm chủng ngừa:

• Sởi có thể tiêm ngừa khi trẻ được 9 tháng tuổi theo chương trình tiêm chủng mở rộng.
• Rubella được chích chung với quai bị và sởi bằng vắc-xin 3 trong 1 khi trẻ được khoảng 12 – 15 tháng tuổi. Và ba mẹ nhớ đưa con đi tiêm nhắc liều thứ 2 khi trẻ được 4 – 6 tuổi.

Sốt phát ban ở trẻ là tình trạng rất hay gặp. Topnews.com.vn hi vọng với những thông tin trên, ba mẹ có thể phòng ngừa cũng như nắm rõ về bệnh sốt phát ban ở trẻ và có những biện chăm sóc hợp lý. Đừng quên theo dõi Chuyên mục Phụ nữ để có thêm nhiều thông tin nhanh chóng và kịp thời nhé.

Lê Linh tổng hợp