Rối loạn tiền đình – Nguyên nhân và những lưu ý cần thiết cho người bệnh

Tiền đình là vùng nằm ở phía sau ốc tai. Đây là một hệ thống có vai trò quan trọng trong việc duy trì thăng bằng, phối hợp cử động mắt, đầu và thân mình. Rối loạn tiền đình là căn bệnh gây ra tình trạng đau tiền đình, hoa mắt, chóng mặt, ù tai, nôn nao, mất thăng bằng, buồn nôn… Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, không phân biệt giới tính.Hệ thống tiền đình được điều hành bởi nhóm thần kinh cao cấp hơn của não.

1. Chứng bệnh rối loạn tiền đình là gì?

Chứng bệnh rối loạn tiền đình không phải là một căn bệnh. Đây chỉ là 1 hội chứng dù không gây nguy hiểm đến tính mạng. Nhưng một khi bạn bị chứng rối loạn tiền đình trung ương thì có thể sẽ gây ra những bệnh khác. Ngày nay, theo như nghiên cứu của nhiều chuyên gia y tế thì lứa tuổi trưởng thành thường mắc hội chứng này với tỉ lệ rất cao. Và những người làm việc trí óc là đối tượng đang có chiều hướng gia tăng.

2. Một số biểu hiện của bệnh rối loạn tiền đình thường gặp

Các dấu hiệu mà các người bệnh diễn tả về rối loạn tiền đình đều rất chung chung, mơ hồ về mức độ của bệnh. Một số than phiền thường thấy là:

• Có cảm giác là cơ thể hoặc sự vật chung quanh đang quay hoặc di động;
• Mất thăng bằng, đi đứng không vững. Nguyên nhân gây ra rối loạn tiền đình kiểu này là do bị mất đồng bộ thông tin từ tiền đình, tiểu não, cảm giác sâu, mắt, ngoại tháp.
• Phải vịn hoặc tựa vào vật nào đó mới đứng lên và bước tới được;
• Đầu nhẹ tâng tâng;
• Muốn xỉu ngã. Lý do là máu lên não không đủ thường gặp ở những người bị máu nhiễm mỡ, cao huyết áp, rối loạn chức năng tim hay phản xạ thực vật kèm theo những dấu hiệu như: đổ mồ hôi, mờ mắt, buồn nôn…
• Yếu, mệt;
• Kém tập trung;
• Mắt mờ khi quay cổ, cử động đầu;
• Buồn nôn, ói mửa;
• Các triệu chứng xuất hiện bất thường trong một thời gian ngắn hoặc kéo dài lâu hơn.

Chú ý: Rối loạn tiền đình chỉ là một trong những nguyên nhân của biểu hiện mất thăng bằng, xây xẩm, chóng mặt.

3. Nguyên nhân của rối loạn tiền đình

Có rất nhiều nguyên nhân gây ra rối loạn tiền đình tùy theo từng triệu chứng của bệnh nhân. Một số nguyên nhân thường gặp như sau:

3.1. Viêm thần kinh sọ não số 8, chi nhánh tiền đình (vestibular neuronnitis)

Đây là 1 tình trạng lành tính (benign disorder), rất hay bị tái phát và thường là do siêu vi trùng (virus) và dễ xảy ra nhất ở người trẻ tuổi hoặc trung niên. Lúc đầu người bệnh có thể bị nôn, ói, chứng giật mắt (nystagmus) về phía bên tai. Triệu chứng này thường sẽ tự khỏi nhưng hay tái phát lại, chúng không gây ù tai, không bị giảm thính giác (hearing loss) như những triệu chứng khác.

• Thử nghiệm: Ngoài việc khám lâm sàng thần kinh kĩ lưỡng, bạn nên thực hiện thêm: caloric testing: nhỏ nước lạnh, ấm vào tai để kích thích các phản ứng giật mắt (nystagmus), electronystagmography, chụp MRI tai và não để loại ra các bệnh nặng hơn như: bướu, acoustic neuroma , thiếu máu (infarction của cuống não (brain stem), tiểu não (cerebellum).
• Điều trị: Vì thường là do virus nên không có trị liệu chuyên biệt. Bệnh nhân có thể sử dụng thuốc trị chóng mặt: Antivert ( meclizine ), các thuốc anti histamine khác…. Anti cholinergic ( scopolamine…).

Tuy nhiên: Những loại thuộc được nếu trên chỉ mang tính chất thông tin, tham khảo. Bạn cần phải hội ý với bác sĩ trước khi sử dụng bất cứ loại thuốc nào.

3.2. Benign Paroxysmal Positional Vertigo (Chóng mặt lành tính do tư thế)

Đây cũng là 1 triệu chứng lành tính, bạn có thể bị chóng mặt do 1 tư thế nào đó. Ví dụ nằm nghiêng 1 bên, ngẩng đầu lên để nhìn 1 cái gì đó.

• Nguyên nhân: Chủ yếu do thoái hóa 1 trong các cơ quan của hệ tiền đình, viêm tai giữa, chấn thương mê lộ, nghẽn tắc động mạch tiền đình,…
• Điều trị: Bạn cần hạn chế tối đa những tư thế gây ra chóng mặt. Nếu không khỏi cơ thể giải phẫu tách rời nhánh của thần kinh số 8.

3.3. Một số nguyên nhân khác

Ngoài hai nguyên nhân kể trên, bệnh rối loạn tiền đình của bạn có thể là do:

• Do huyết áp thấp, tai biến, thiếu máu, các bệnh khác về tim mạch,… Gây tắc nghẽn mạch máu, lượng máu truyền lên não kém.
• Căng thẳng, mất ngủ hoặc áp lực từ công việc làm tổn thương hệ thống thần kinh. Khi dây thần kinh số 8 bị tổn hại thì hệ thống tiền đình sẽ nhận được thông tin không chính xác và sẽ hoạt động bị sai lệch, rối loạn.
• Do hậu quả để lại của các bệnh như u não, u dây thần kinh, viêm dây thần kinh, viêm tai giữa,…
• Bệnh thường gặp ở người cao tuổi bị suy giảm chức năng ở một số cơ quan.
• Những người quá béo hoặc quá gầy đều sẽ có nguy cơ mắc rối loạn tiền đình.
• Bị mất máu nhiều, quan hệ tình dục không đều đặn, uống quá nhiều rượu bia, cơ thể nhiễm độc hoặc sử dụng một số loại thuốc đặc hiệu,…
• Thường xuyên tiếp xúc với môi trường có quá nhiều tiếng ồn, thời tiết chuyển mùa (nóng – lạnh đột ngột), ít vận động,…

Ngoài ra, rối loạn tiền đình dễ xảy ra ở những người làm việc văn phòng, ngồi nhiều trong phòng lạnh và tiếp xúc thường xuyên với máy tính. Lý do là vì ngồi nhiều trong phòng lạnh, vùng cột sống cổ dễ bị nhiễm lạnh, lâu ngày làm co thắt động mạch cột sống, dẫn đến rối loạn tiền đình ngoại biên. Đây cũng là nguyên nhân khiến bệnh dễ tái phát nếu không lưu ý kỹ.

5. Người mắc chứng rối loạn tiền đình cần lưu ý điều gì?

Ngoài việc dùng thuốc đặc trị, người mắc chứng rối loạn tiền đình nên áp dụng và lưu ý những điều dưới đây:

• Tập thể dục thường xuyên.
• Ban đêm, để đèn ngủ sáng cho dễ nhìn sự vật chung quanh.
• Không ngồi liên tục quá lâu, nhất là ngồi máy tính.
• Hạn chế uống rượu, cà phê, thuốc lá.
• Tránh tiếp xúc với các chất liệu hoặc thực phẩm có mùi vị kích thích.
• Tránh ngoảnh cổ quá nhanh hoặc đứng ngồi quá nhanh.
• Tránh lái xe hoặc điều khiển máy móc có động cơ mạnh nếu thường hay bị choáng váng.
• Giảm thiểu căng thẳng, lo âu, hoảng hốt.
• Tránh leo trèo cao.
• Tránh đọc sách báo khi ngồi trên xe hơi.
• Ngồi hoặc nằm ngay khi cảm thấy chóng mặt.
• Hợp tác chặt chẽ với thầy thuốc để chữa bệnh.

6. Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Dù chóng mặt ít khi là dấu hiệu của căn bệnh trầm kha, nhưng nếu thấy một trong những triệu chứng như sau là bạn cần phải đi bác sĩ để được khám nghiệm, tìm hiểu nguyên nhân:

• Cơn nhức đầu bất thình lình;
• Mờ mắt nhìn sự vật không rõ;
• Giảm thính giác;
• Mất định hướng với không gian và thời gian;
• Nói khó khăn;
• Tay chân run rẩy, yếu;
• Bất tỉnh nhân sự;
• Cảm thấy lảo đảo muốn té ngã;.
• Thấy tê dại các đầu ngón chân, tay;
• Đau ngực hoặc nhịp tim nhanh chậm bất thường.

Các dấu hiệu trên có thể báo hiệu bệnh chuyển biến nặng như tai biến động mạch não, u bướu não, bệnh Parkinson, bệnh tim mạch, bệnh đa xơ cứng..,

Rối loạn tiền đình mặc dù không phải là bệnh nguy hiểm, nhưng biểu hiện của nó làm người mắc phải có cảm giác khó chịu, buồn chán. Bạn sẽ không còn hứng khởi đón nhận những điều tốt đẹp từ cuộc sống. Với những chia sẻ trên, hi vọng sẽ giúp các bạn có kiến thức cơ bản về nó để có hành động thiết thực nhằm ngăn chặn chứng rối loạn tiền đình đến với mình, để có một cuộc sống tốt đẹp hơn.

Lê Linh tổng hợp