Món ăn truyền thống ngày tết trong mâm cỗ cũng cần phải được chuẩn bị vô cùng thịnh soạn, đầy đủ. Mọi người sum vầy bên nhau, món ăn ngày Tết truyền thống thể hiện cho sự no ấm, hạnh phúc. Hãy cùng điểm qua các món ăn không thể thiếu trong ngày lễ lớn này nhé.
1. Món ăn truyền thống ngày Tết ở miền Bắc
1.1. Bánh Chưng – Một trong những món ăn truyền thống đặc trưng
Bánh chưng là món đã có từ lâu đời trong văn hóa ẩm thực Việt Nam. Do đó trong mỗi mâm cỗ ngày Tết của người miền bắc sẽ không thể thiếu món ăn này. Bánh tượng trưng cho mặt đất, được dùng để thể hiện lòng biết ơn của hoàng tử Lang Liêu với Vua Hùng đời thứ 16 và đất trời.
Sự kết hợp hài hòa giữa gạo nếp dẻo, đậu ngọt bùi, tiêu cay nhẹ và thịt mỡ béo ngậy đã tạo nên một hương vị ngày Tết không thể lẫn vào đâu được, một thứ bánh ngon tròn vị. Cái khung cảnh ngồi đợi nồi bánh chưng chín đã đi vào tiềm thức của người dân miền Bắc mỗi khi Tết đến.
1.2. Dưa hành
Ngày Tết cổ truyền của người Việt có rất nhiều món ngon. Từ cao lương mĩ vị cho đến những món vô cùng giản dị. Một trong những món ăn dân dã nhưng lại có vị trí đặc biệt trong mâm cỗ cổ truyền của người miền Bắc đó chính là món hành muối chua, hay còn gọi là dưa hành.
Vị chua chua cay nhẹ và được dùng để ăn kèm cùng với bánh chưng hay thịt đông vô cùng ngon. Đây chính là món chống ngán hữu hiệu nhất trong ngày tết mà các bạn cần biết. Cho dù cuộc sống luôn thay đổi nhưng chắc chắn rằng một điều rằng. Việt Nam còn Tết thì sẽ còn bánh chưng và dưa hành sẽ là món ăn đặc trưng cùng những ngày Tết của dân tộc.
1.3. Giò heo
Giò dường như là một trong những món ăn chắc chắn phải có. Có ý nghĩa là “trong ấm ngoài êm, phúc lộc đầy nhà”, một phần không thể thiếu của ẩm thực Việt. Bởi với người miền Bắc giò là vị trí trung tâm của mâm cỗ ngày Tết.
Được làm từ thịt heo, giã nhuyễn trong cối đá và gói bằng lá chuối rồi luộc chín. Những miếng giò trắng mịn, giòn dai, thơm ngon không chỉ là món ăn ngon mà có thể dành tặng cho những thành viên trong gia đình mình.
1.4. Nem rán
Phía bên ngoài màu vàng óng, bên trong thì chứa đầy thịt, mộc nhĩ và giá. Nem rán là món ăn độc đáo và hấp dẫn trong những ngày Tết của người miền Bắc. Nem rán là món ăn được rất nhiều người ưa thích được coi là quốc hồn quốc túy của người Việt.
1.5. Thịt gà luộc
Mọi mâm cỗ từ đám cưới, đám hỏi, mừng thọ, tân gia thì không thể không có món thịt gà luộc. Và chắc chắn trong những ngày Tết thì cũng không phải là ngoại lệ. Vị ngọt thơm của miếng thịt gà ăn kèm với lá chanh, chấm muối chanh ớt sẽ tạo nên một hương vị riêng rất khó quên.
1.6. Xôi gấc
Theo quan niệm của người xưa thì màu đỏ là màu của may mắn, hạnh phúc lứa đôi. Vì vậy mà trong những ngày rằm, ngày lễ, đặc biệt là ngày Tết thì nhất định phải có 1 đĩa xôi gấc.
1.7. Thịt đông – Món ăn truyền thống ngày Tết ở miền Bắc
Món thịt đông là món ăn truyền thống, độc đáo và tinh túy của người Việt, đặc biệt với người miền Bắc. Thịt đông thường được chế biến bằng chân giò, tai, bì của lợn. Là món ăn riêng của mùa đông với không khí càng lạnh thì món thịt sẽ trở nên càng ngon hơn.
Khi thịt đông lại phía trên bề mặt sẽ có một lớp mỡ màu trắng mịn như tuyết. Độ ngậy, mát khiến thịt đông trở thành món ăn hấp dẫn. Khi ăn ta lấy thịt đông ra, dùng dao mũi nhọn lách xung quanh thành khuôn và úp ra đĩa để thưởng thức với cơm nóng. Chấm nước mắm nguyên chất với chanh ớt, ăn với dưa hành, dưa cải, củ kiệu sẽ rất hấp dẫn.
1.8. Chè kho
Chè kho được làm từ đậu xanh không vỏ cùng với nếp, đường đỏ, nửa trái thảo quả, sấy khô, tán nhỏ rây thành bột mịn và muỗng cafe mè trắng rang chín, xát bỏ vỏ.
Chè kho là món ăn cổ truyền thường thấy trong ngày Tết ở miền Bắc Việt Nam. Chè kho có vị ngọt, thơm và bổ dưỡng. Khi ăn chè kèm theo trà nóng, thì cực kỳ thích hợp với tiết trời se lạnh của những ngày Tết.
1.9. Canh măng
Trong mâm cỗ Tết của người miền Bắc không thể thiếu món canh măng miến nấu móng giò. Món ăn đơn giản mà chất chứa linh hồn của ẩm thực Việt lâu đời. Đây còn là món ăn gợi sự ấm áp trong những ngày đầu xuân sum vầy.
Có rất nhiều loại măng khác nhau như măng xé, măng lá… thế nhưng măng lưỡi lợn là lựa chọn thường thấy nhất trong mâm cỗ ngày Tết. Những miếng măng dày, ngon được ngâm nước qua đêm, nấu trong nước chân giò béo ngậy hoặc cổ, cánh, chân gà… sẽ mang đến một mâm cỗ trọn vẹn.
2. Các món ăn truyền thống ngày Tết ở miền Trung
2.1. Bánh tét
Với có ý nghĩa là sự hội tụ của đất và trời, bánh tét là một trong những món ăn truyền thống không thể thiếu trong mâm cỗ Tết của người miền Trung. Nếu miền Bắc có bánh chưng được gói bằng lá dong thì bánh tét miền Trung gói bằng lá chuối.
Dù giống nhau về nguyên liệu nhưng bánh tét lại được gói thành từng đòn hình trụ. Nhờ sự đơn giản của bánh mà người ăn có thể cảm nhận rõ rệt vị ngon của từng nguyên liệu bên trong, vô cùng ngon và hấp dẫn.
2.2. Dưa món – Món ăn truyền thống ngày Tết ở miền Trung
Nếu như trong ngày Tết miền Bắc có dưa hành thì miền Trung lại có dưa món. Được kết hợp từ nhiều nguyên liệu khác nhau như củ cải, cà rốt, dưa leo, đu đủ, củ kiệu,… đã tạo nên món ăn ngon không thể cưỡng nổi.
Mặc dù nghe qua có vẻ đơn giản nhưng để có thể làm được dưa món đầy sắc và vị thì tốn không ít thời gian và sự tỉ mỉ. Lát bánh tét dẻo mềm ăn kèm cùng với dưa món giòn giòn, chua chua đem đến cho người ăn cảm giác lạ miệng rất khó quên, một hương vị rất riêng trong những ngày Tết.
2.3. Chả bò
Trong bàn tiệc thiết đãi khách trong những ngày đầu xuân của người miền Trung thường có khoanh chả bò màu đỏ hồng. Với đủ vị mặn, ngọt, giòn, dai, cay quyện với mùi thơm nồng đặc trưng của tiêu đen đã khiến cho món này không thể thiếu trong các dịp lễ Tết.
2.4. Nem chua
Nếu như có dịp tới chơi Tết tại miền Trung thì bạn sẽ được người dân ở đây tiếp đãi vài chung rượu ngon với “mồi” là những chiếc nem nướng. Món ăn đặc sản này được làm từ thịt heo, sau khi đã được tẩm ướp gia vị. Thịt được gói lại trong lá ổi, lá chùm ruột để trong vài ngày có vị chua thanh, giòn giòn. Nem chua miền Trung thường mịn màng, hương vị dịu nhẹ và được ăn kèm tép tỏi để cho tăng hương vị.
2.5. Tôm chua
Một trong những món ăn nữa không thể thiếu trong mâm cỗ ngày Tết của người miền Trung đó chính là tôm chua, đặc sản của Huế.
Vị ngọt bùi của tôm, béo ngậy của thịt, vị cay và thơm của riềng, tỏi ớt, vị chua của khế, chát của vả, hương của các loại rau thơm. Tạo nên một “bản hòa tấu hương vị” hấp dẫn khiến bất kì ăn qua một lần sẽ phải nhớ mãi.
2.6. Thịt ngâm mắm
Mỗi khi Tết đến Xuân về thì món thịt ngâm mắm là cách muối thịt phổ biến ở nhiều tỉnh miền Trung. Nguyên liệu có thể là thịt heo hoặc thịt bò đều được. Sau khi sơ chế xong được ngâm vào nước mắm đường đã pha nấu theo một tỉ lệ nhất định. Món này ăn có vị mặn, ngọt và thường ăn kèm với dưa món, củ kiệu chua ngọt và rau sống.
2.7. Bánh tổ
Được làm nên từ đường, gạo nếp và mè trắng. Bánh tổ có hình tròn, màu nâu nhạt, khi ăn có thể cắt lát ăn ngay hoặc chiên cho mềm rồi ăn thì sẽ ngon hơn.
Với nguyên liệu chính là gạo nếp và đường nên bánh tổ có vị khá ngọt, bên cạnh đó còn có vị thơm của mè trắng. Không những là một món ngon ngày Tết miền Trung dễ làm do sử dụng các nguyên liệu rất dễ kiếm, bánh tổ còn là biểu tượng cho sự yêu thương và gắn kết mà các thành viên trong gia đình dành cho nhau.
2.8. Bánh lăn
Tiếp tục thêm một món ăn truyền thống ngày Tết miền Trung nữa chính là bánh lăn. Cách làm bánh lăn khá đơn giản, chỉ cần đun nước đường cho đến khi hơi sệt, trộn với lạc rang, gừng xay, dừa nạo. Nước đường sôi lại thì đổ bột nếp vào trộn đều. Đợi hỗn hợp nguội thì lấy ra từng ít bột một, lăn thành hình tùy thích. Bánh lăn là loại bánh mang hương vị cổ truyền, tuy không còn nhiều người ăn nhưng vẫn còn những gia đình giữ nghề làm bánh lăn. Bánh lăn có vị ngọt, thơm của gừng, giòn giòn của lạc rang và dừa nạo, bánh khá dẻo và nhai dính răng.
2.9. Bánh nổ – Một trong những món ngon truyền thống ngày Tết ở miền Trung
Gạo nếp cho vào chảo rang khô, sau đó trộn đều với gừng và đường, rồi đổ vào khuôn gỗ, ép chặt, cuối cùng đổ ra cắt thành miếng vuông là được bánh nổ. Làm bánh nổ rất ồn ào, khi rang gạo tạo nên những tiếng nổ liên tục, tí tách, bởi vậy nên mới gọi là bánh nổ. Bánh nổ không chỉ là món bánh đặc sản, nó còn là kỷ niệm tuổi thơ của nhiều người miền Trung. Bánh nổ có vị ngọt thanh, thơm mùi gừng và đường nâu, bánh rất giòn, nhai rất vui miệng.
3. Món ăn truyền thống ngày Tết ở miền Nam
3.1. Bánh tét
Trong khi bánh tét ở miền Trung được làm một cách khá là giản dị thì ở miền Nam đã được biến thể một cách rõ rệt. Bởi vì bánh ở đây có hai loại đó chính là bánh tét nhân mặn và nhân ngọt. Với nhân mặn thì ngoài nguyên liệu là đậu và thịt mỡ truyền thống. Nhiều nhà còn cho thêm cả trứng muối, lạp xưởng để thêm nhiều khẩu vị khác nhau.
Người miền nam còn có bánh tét nhân ngọt phổ biến với nhân chuối, đậu đỏ, đậu xanh… Đặc biệt là bánh tét miền Tây nam bộ nhìn trông rất bắt mắt, gói vuông vức, chắc đẹp. Một trong số những địa phương nổi tiếng với món bánh tét thập cẩm không chỉ ngon miệng mà còn đẹp nữa là Trà Vinh với Bánh tét Trà Cuôn.
3.2. Thịt kho nước dừa
Trong vô số các món ăn tại Sài Gòn thì món ăn Tết truyền thống nổi tiếng nhất đối với người dân miền Nam có lẽ chính là thịt kho nước dừa. Hay còn gọi với cái tên khác là thịt kho riệu, thịt kho hột vịt. Bên cạnh công việc nấu bánh tét thì các hộ gia đình nam bộ còn hay chuẩn bị một nồi thị kho nước dừa to để ăn vào những ngày này. Thịt kho hột vịt trông rất hấp dẫn, dễ ăn và rất ngon miệng. Nếu bạn muốn thưởng thức món này mà cảm thấy ngấy thì bạn có thể ăn món này thường ăn kèm dưa giá.
3.3. Củ kiệu tôm khô
Ở miền Nam khác hoàn toàn với miền Trung đó chính là củ kiệu không ăn cùng với bánh tét, mà thường ăn kèm tôm khô thành một món riêng. Củ kiệu được ngâm chua ngọt, khi ăn kèm tôm khô thì rắc thêm miếng đường cát sẽ khiến cho món ăn có đủ vị giòn, dai, hăng, mặn. Để cánh mày râu nhâm nhi ngon lành thú vị.
3.4. Canh khổ qua nhồi thịt
Với người miền Nam thì món canh khổ qua nhồi thịt là một món ăn thường ngày quen thuộc. Và nó cũng được sử dụng trong những ngày Tết với ý nghĩa đẩy lùi những khó khăn đi qua. Không những vậy, đây còn là món ăn bổ dưỡng giải nhiệt cơ thể trong những ngày Tết.
3.5. Lạp xưởng
Những món phổ biến ở miền Nam mà bất kì ai cũng biết đến đó là món lạp xưởng. Cứ mỗi khi Tết, nhu cầu tìm mua lạc xưởng không thể thiếu trong mâm cơm người dân Nam bộ. Với rất nhiều loại lạp xưởng từ tươi, khô, nạc, tôm, cá. Lạp xưởng có thể chế biến bằng nhiều cách như luộc, chiên, nướng trước khi ăn. Một trong những cách mà được nhiều người ưa chuộng là chiên bằng nước vừa ngon mà còn an toàn.
3.6. Dưa giá – Món ăn truyền thống ngày Tết ở miền Nam
Vì có đặc tính mát, giòn ngon nên món dưa giá được nhiều người lựa chọn để giải nhiệt trong. Dưa giá ăn cùng với cơm, tuy nhiên thích hợp nhất vẫn là ăn kèm thịt kho hột vịt vì tác dụng giải ngấy rất hiệu nghiệm trong ngày Tết. Thành phần chủ yếu tạo nên món dưa giá bao gồm giá, hẹ, cà rốt, rất bổ dưỡng cho cơ thể.
3.7. Bánh gai
Người ta đã quá quen thuộc với món ăn này và đây được xem như là món ăn biểu tượng của đất nước ta. Nhắc đến món ăn ngày tết miền Nam thì không thể thiếu bánh gai. Người ta thường đặt ở các tiệm chuyên làm bánh 5 chục, một trăm hoặc thậm chí nhiều hơn những cặp bánh gai để về ăn tế.
Bánh gai miền nam có hai vị nhân ngọt là vị nhân đậu xanh và nhân dừa đường tùy theo sở thích của từng người. Nếp được trộn với lá gai cho màu đen óng vô cùng hấp dẫn. Cắn một miếng bánh mềm và dẻo thơm phức trong miệng mới thấy hết cái tinh túy và thú vị của ẩm thực tết người Việt Nam.
3.8. Củ cải ngâm chua ngọt
Món ăn đơn giản nhưng lại có sức hút đặc biệt này được nhiều nhà làm chung với hũ dưa món hoặc thay thế cho dưa món. Củ cải muối vẫn giữ được hương vị đặc trưng, chút cay nồng nhưng lại trở nên giòn và ngọt hơn vô cùng hấp dẫn. Hãy tự tay làm cho gia đình mình ngay hủ củ cải đón tết nguyên đán sắp về nhé.
3.9. Nem rán chua ngọt
Là món ăn truyền thống ngày tết ở miền Nam rất phổ biến và hầu như không thể thiếu trong các mâm cỗ tết của gia đình người miền Nam. Đây còn là món ăn nổi tiếng của khắp nước ta mà vùng miền nào cũng có trong các dịp tết cổ truyền hoặc ngày giỗ. Nem rán thơm ngọt bùi béo với lớp nhân thịt và bỏ bánh ngoài giòn tan chắc chắn sẽ khiến bạn ăn mãi ăn hoài mà không biết chán. Sẽ là món ăn rất ngon này trong dịp tết cận kề sắp tới.
Những món ăn truyền thống trong ngày Tết của 3 miền Bắc- Trung – Nam. Đều mang một màu sắc, hương vị và có ý nghĩa riêng của từng món, từng miền. Sau bài viết này mong các bạn sẽ hiểu biết thêm về các món ăn ngày tết của người Việt.
Hoàng Tùng tổng hợp