1. Hướng dẫn gói bánh chưng bằng lá dong có dùng khuôn
Gói bánh chưng bằng lá dong có khuôn bánh giúp thành phẩm cuối cùng vuông vắn, đẹp mắt hơn. Nguyên liệu làm bánh chưng cũng dễ dàng được xếp đều, ngay ngắn hơn. Khuôn gói bánh chưng là công cụ hoàn hảo cho những người mới tập tành gói bánh chưng ngày Tết. Để biết cách sử dụng khuôn làm bánh chưng, bạn hãy theo dõi hướng dẫn sau đây nhé!
1.1. Nguyên liệu cần chuẩn bị
- 4 lá dong
- 4 dây lạt
- Khuôn bánh chưng (12 x 12 cm) đã rửa sạch, phơi ráo và lau khô
- 400 gram gạo nếp (Bạn nên chọn gạo nếp cái hoa vàng hạt to để xào nếp gói bánh chưng ngon hơn.)
- 200 gram đậu xanh bỏ vỏ
- 500 gram thịt ba chỉ
- 400 ml nước cốt dừa
- Gia vị: tỏi băm, hành tím xắt nhỏ, muối, tiêu, hạt nêm, nước mắm,…
1.2. Sơ chế các nguyên liệu, dụng cụ gói bánh chưng bằng lá dong
- Bạn rửa kỹ các mặt lá, phơi khô, dùng khăn lau sạch, cắt bỏ cuống và 2 đầu theo hướng vuông góc gân giữa lá. Thực hiện công đoạn này cẩn thận, sao cho lá dong cuối cùng dài khoảng 30 cm.
- Với dây lạt, bạn dùng nhiều hơn cũng được. Dây lạt cần được phơi khô và tách đôi theo chiều dọc sao cho các dây cuối cùng có độ rộng chừng 0,5 cm. Tiêu chuẩn này giúp bạn gói bánh chưng chắc chắn và dễ dàng hơn.
- Gạo đem ngâm sẵn với ít muối, nước cốt dừa để lên màu xanh đẹp. Để làm bánh chưng có phần nếp béo thơm đặc trưng, nên ngâm nước cốt dừa khoảng từ 10 – 12 tiếng. Sau đó, vo gạo lại bằng nước sạch, vớt để ráo.
- Với đậu xanh, bạn ngâm 4 tiếng trong thau nước để đậu nở hạt. Sau đó, bạn hấp đậu chín. Đến đây, bạn có 2 lựa chọn: Một là xay/ dùng muỗng nghiền nguyễn, hai là để nguyên hạt đậu. Sau đó, bạn ướp gia vị cho đậu xanh, vo viên, để riêng.
- Thịt đã xát muối, rửa sạch, cắt thành miếng nhỏ cỡ 4 cm. Sau đó, đem ướp thịt ba chỉ với tiêu, hạt nêm,…tùy khẩu vị, để yên nửa tiếng cho thấm.
1.3. Cách gói bánh chưng bằng lá dong với khuôn
1.3.1. Bước 1: Gấp 4 lá dong thành các góc vuông
- Bạn lật mặt lá dong đậm nhất hướng xuống (để làm mặt ngoài khuôn bánh). Sau đó, bạn gập đôi lá lại tạo nếp gấp sao cho vuông góc với đường gân giữa của lá. Tiếp đến, bạn đưa mép trái của lá hướng qua bên phải sao cho chạm đường gân, tạo thành một đường nếp vuông góc với gân. Vậy là xong một cạnh của khuôn bánh chưng hình vuông.
- Với 3 lá dong còn lại, bạn thực hiện tương tự như ảnh dưới.
- Từ các lá dong đã gấp sẵn, để tuần tự cho lá dong thứ nhất vào khuôn.
- Sau đó, xếp chồng lá dong thứ 2 lên lá dong thứ nhất theo hướng đối xứng và chạm mép bề mặt đáy của nhau.
- Lá dong thứ 3 tiếp tục xếp chồng lên, theo hướng mặt đáy vừa song song với lá thứ nhất vừa song song với lá thứ 2.
- Cuối cùng, xếp chồng lá dong thứ 4 có mặt đáy đối xứng với lá thứ 3.
1.3.2. Bước 3: Xếp nguyên liệu làm bánh chưng vào khuôn lá dong
Thứ tự làm nhân đậu bánh chưng gói bằng khuôn lá dong như sau:
- Trước tiên, bạn cho 1 lớp nếp vào khuôn lá dong, trải đầy mặt đáy.
- Tiếp đến, rải lớp đậu xanh lên trên mặt nếp.
- Xếp vài miếng thịt lên trên đậu và nếp.
- Cuối cùng, cho lớp nếp còn lại phủ đầy lớp nhân.
1.3.3. Bước 4: Hướng dẫn thao tác gói bánh chưng bằng lá dong
- Vừa kéo, vừa ép chặt 2 cạnh song song của miếng lá xếp vào nhau.
- Gấp 2 cạnh khuôn lá còn lại tạo thành 2 chóp nhọn.
- Quấn cố định sợi dây lạt có sẵn.
- Gập 2 chóp nhọn còn lại vào nhau, đều và chặt tay.
- Lấy khuôn ra khỏi gói bánh chưng lá dong.
1.3.4. Bước 5: Buộc dây lạt hoàn tất gói bánh chưng hình vuông
- Sợi dây lạt đã quấn ở trên gấp mối vào, giúp giữ cố định cho khuôn bánh chưng không bị bong ra.
- Tiếp tục buộc chiếc dây lạt thứ 2 song song với dây thứ 1 để cố định khuôn bánh.
- Với 2 dây sau, bạn buộc vuông góc với 2 dây đầu tiên.
- Buộc lạt xong, bạn ấn nhẹ các mép, cạnh khuôn gói bánh chưng bằng lá dong để nắn hình vuông vức lại chắc chắn trước khi đem luộc.
1.3.5. Bước 6: Cách nấu bánh chưng
- Sau khi hoàn thành các công đoạn trên, cho bánh chưng vào nồi lớn luộc.
- Cho nước sôi ngập mặt bánh.
- Đậy nắp nồi lại, đè gạch hoặc dùng vật nặng chắn trên nắp nồi để bánh không bị trồi lên khỏi mặt nước.
- Khi luộc, bạn canh lửa ở mức vừa, cứ 1 giờ kiểm tra lượng nước một lần. Cách nấu bánh chưng xanh này mất khoảng 10 – 12 tiếng là bánh chín.
2. Hướng dẫn cách gói bánh chưng bằng lá dong không cần dùng khuôn
Có hai cách gói bánh chưng không cần khuôn đó là: kiểu xếp góc vuông và kiểu chữ thập. Trong đó, kiểu gói bánh chưng hình chữ thập được đánh giá là dễ thực hiện nhất. Nếu như bạn quá bận rộn, nhưng Tết lại cần kề, trong nhà lại không có sẵn dụng cụ gói bánh chưng, thì cách gói không cần khuôn kiểu chữ thập sẽ giúp bạn “gỡ rối” trong trường hợp này. Bạn cũng chuẩn bị nguyên liệu như công thức đã hướng dẫn ở trên. Tuy nhiên, các thao tác gói bánh chưng được thực hiện theo cách khác như hướng dẫn dưới đây.
2.1. Bước 1: Tạo lớp vỏ bánh chưng bằng lá dong
Để gói bánh chưng bằng lá dong mà không cần khuôn gỗ, bạn chia 4 lá dong thành 2 phần. Mỗi phần (2 lá dong) sẽ là một lớp khuôn. Các thao tác thực hiện như sau:
- Cách làm lớp khuôn lá ngoài: Bạn lấy lá dong thứ nhất, đặt bề mặt nhạt nhất lên trên. Đồng thời, đặt sẵn một sợi dây lạt bên dưới lá dong theo hướng vuông góc. Tiếp đến, bạn gấp mép phải lá dong thứ nhất vào trong sao cho chạm đường gân giữa của lá. Sau đó, cho lá dong thứ 2 lên trên song song lá thứ nhất nhưng ngược chiều. Bạn canh mép lá thứ 2 chạm đường gân giữa lá dong thứ 1 là xong.
- Cách làm lớp khuôn lá trong: Bạn đặt lá dong thứ 3 lên trên vuông góc với 2 lá đầu sao cho mặt đậm hướng lên trên. Đặt tiếp lá dong thứ 4 lên trên vuông góc với lá dong thứ 3 là đạt.
2.2. Bước 2: Xếp nguyên liệu nhân đậu, thịt mỡ vào khuôn bánh chưng
Nếu dùng đậu xanh chín nguyên hạt, bạn đặt tuần tự các nguyên liệu (như hướng dẫn ở cách trên) vào giữa khuôn lá dong. Còn nếu chọn cách đánh nhuyễn đậu xanh và vo viên, thì trước hết, bạn rải lớp gạo nếp. Tiếp theo, bạn ấn dẹt viên đậu xanh, bọc phần thịt ba chỉ đã ướp vào bên trong sao cho gọn (như ảnh). Bạn đặt phần đậu xanh nhân thịt mỡ lên trên lớp nếp ban đầu, rải lên trên lớp nếp nữa để bao phủ trọn nhân là xong. Tiếp đến là công đoạn gói bánh.
2.3. Bước 3: Cách gói bánh chưng bằng lá dong không cần khuôn
- Lần lượt gấp phần mép trái và phải của khuôn lá dong vào trong sao cho chắc chắn. Phần lá thừa được gấp tiếp gọn gàng luồn vào bên trong.
- Tiếp đến, bạn gập 2 mép trên, dưới của khuôn lá dong vào. Tương tự, bạn cũng gấp phần lá thừa của 2 mép trên, dưới vào trong cho gọn.
- Nắn chỉnh lại gói bánh chưng bằng lá dong cho vuông vức, đều đặn.
- Bạn thực hiện các thao tác buộc dây lạt cố định, luộc bánh như hướng dẫn ở công thức đầu tiên là xong.
3. Cách lựa chọn lá dong xanh đẹp gói bánh chưng vuông đẹp đúng chuẩn
Lá dong là nguồn nguyên liệu/ vật dụng được sử dụng chủ yếu khi gói bánh chưng ở miền Bắc. Lá dong có hình dáng gần giống lá chuối nhưng đầu lá nhọn hơn, màu sắc tươi xanh hơn. Thông thường, người ta thường gói bánh chưng bằng lá dong bánh tẻ với tán lá bè rộng, bề mặt dày. Để chọn lá dong tươi xanh gói bánh chưng chuẩn đẹp, bạn lưu ý:
- Chọn lá vừa đủ độ tươi xanh, mình lá láng mịn.
- Đồng thời, quan sát bên ngoài lá không bị sâu mọt hay đốm vàng, cuống lá không quá dày là đạt chuẩn.
- Để giữ độ xanh tươi, cần rửa và ngâm lá trong nước sạch tầm 30 phút để lá được mềm mại, dễ gói bánh hơn.
- Sau khi ngâm, nên phơi lá khô ráo ở chỗ thoáng mát, tránh nắng gắt gây cháy lá.
- Nên cắt bỏ cuống lá tính từ trên mặt lá khoảng 10 cm để tránh gây vướng khi gói bánh.
Tùy theo những dụng cụ có sẵn, bạn có để lựa chọn cách gói bánh chưng bằng lá dong không cần khuôn hoặc có khuôn cho thuận tiện. Trong đó, nếu có khuôn gói bánh chưng thì sẽ giúp rút ngắn nhiều thời gian khi thực hiện cách gói bánh chưng bằng tay hơn. Chiếc bánh chưng nhân đậu gói lá dong thơm ngon do chính tay bạn làm sẽ giúp gia đình đón một cái Tết thật trọn vẹn. Chúc bạn tận hưởng hương xuân mới hạnh phúc bên nồi nấu bánh chưng ấm nồng cùng người thân của mình nhé!
Nhân Lê tổng hợp